Allergiesymptomen

Een allergie kan milde tot ernstige klachten veroorzaken die vaak voorkomen in bepaalde delen van het lichaam, zoals je luchtwegen, ogen, huid of maag. Deze klachten kunnen soms andere gezondheidsproblemen veroorzaken. Een hele ernstige allergische reactie, die anafylaxie heet, kan overal in het lichaam klachten geven.¹

Je kunt een allergische reactie herkennen aan bepaalde kenmerken. In dit artikel leggen we uit waarom allergische reacties optreden en bespreken we de meest voorkomende allergieën en wat deze triggert. We beantwoorden ook veelgestelde vragen over allergie, zoals wanneer je klachten kunt verwachten, of ze altijd blijven, of ze bij kinderen hetzelfde zijn en hoe ze je dagelijks leven kunnen beïnvloeden.

Om te weten hoe je met je allergie om kunt gaan, is het belangrijk om eerst te begrijpen wat de oorzaak is van je klachten. Daarna leggen we je uit hoe je erachter komt of je een allergie hebt.

Wat is een allergische reactie?

Bij een allergische reactie reageert je immuunsysteem op iets onschadelijks waarmee je in aanraking komt. Je lichaam denkt dat een bepaalde stof gevaarlijk is en probeert die weg te krijgen. Daardoor ga je bijvoorbeeld niezen, krabben of overgeven.^1,2

Je kunt allergisch zijn voor één ding, maar het is ook mogelijk dat je voor meerdere dingen allergisch bent. De stof waarvoor je allergisch bent noemen we een allergeen.

Wat zijn de belangrijkste triggers en soorten allergische reacties?

Er zijn verschillende triggers, ook wel allergenen genoemd. Veel mensen hebben bijvoorbeeld last van pollen (bij hooikoorts), huidschilfers van dieren, huisstofmijt, schimmel, bepaalde voedingsmiddelen en insektensteken.^1,2

Immunologen hebben allergische reacties ingedeeld in Type I, II, III en IV.³ De meeste allergische reacties behoren tot Type I of IV.

Bij een Type I allergie produceert je immuunsysteem Immunoglobuline E (IgE) antilichamen. De allergische reactie treedt meestal snel op. Hooikoorts is een goed voorbeeld van een Type I allergie. ^3,4

Type IV reacties komen ook vaak voor. Deze allergische reactie komt langzamer op gang en wordt daarom het vertraagde type genoemd. Een voorbeeld van een Type IV allergie is allergisch contacteczeem^4,5.

Wat zijn de meest voorkomende allergiesymptomen?

Ongeveer 15 tot 20 procent van de Nederlanders heeft last van allergische klachten, volgens het RIVM. Die klachten kunnen veroorzaakt worden door stuifmeel, schimmels of huisstofmijt, maar ook bijvoorbeeld door de eikenprocessierups.⁵

Dit zijn enkele van de meest voorkomende klachten:¹

• Allergiesymptomen aan de luchtwegen, zoals een loopneus en niezen, komen vaak door dingen die je inademt.
• Oogallergiesymptomen, zoals jeukende en tranende ogen, worden meestal ook veroorzaakt door kleine deeltjes in de lucht.
• Huidallergiesymptomen, zoals een jeukende rode uitslag, kunnen een Type I of Type IV allergische reactie zijn.^4,6
• Maagallergiesymptomen, zoals diarree en overgeven, gebeuren vaak na het eten maar kunnen ook veroorzaakt worden door een allergische reactie op iets anders.

Allergiesymptomen van je luchtwegen

Allergieën kunnen je luchtwegen beïnvloeden, van je neus tot je longen.¹ Als je allergene stoffen inademt, kun je last krijgen van niezen, een loopneus of verstopte neus en een zere of jeukende keel. Dit zijn klachten van de bovenste luchtwegen. Klachten van de onderste luchtwegen zijn bijvoorbeeld hoesten of kortademigheid.⁷

Niezen

Als je vaker dan een paar keer per dag niest, kan dit een teken zijn van hooikoorts of allergische rinitis.⁸ Dit betekent dat je neus geïrriteerd en ontstoken is. Waarschijnlijk heb je dan ook last van een verstopte neus of loopneus, of andere allergiesymptomen aan je luchtwegen.⁹

Lees hier meer over niezen.

Waarom nies ik vooral in mijn slaapkamer?

Als je thuis vaak niest, heb je misschien een allergie voor huisstofmijt, schimmel of voor je huisdier.^1,10,11 Omdat we veel tijd thuis en met name in onze slaapkamers doorbrengen, niet alleen om te slapen maar ook om te lezen, computeren of muziek te luisteren, zijn slaapkamers plekken waar veel allergene stoffen te vinden zijn.

Huisstofmijt houdt van het vocht en de dode huidcellen die je 's nachts in bed achterlaat.¹⁰ Schimmel kan ontstaan op de raamkozijnen van je slaapkamer als deze beslaan.¹¹ En als je huisdieren in je slaapkamer laat, kun je daar ook last krijgen van allergieklachten.

Verstopte neus

Een verstopte neus komt door ontstoken slijmvliezen, en is een teken van allergische rinitis.⁹ Deze verstopping gaat vaak samen met een loopneus en kan veel ongemak veroorzaken, vooral als het je slaap verstoort.¹²

Als je allergisch bent voor huisstofmijt, kan je verstopte neus 's ochtends erger zijn omdat je de hele nacht huisstofmijt uit je beddengoed hebt ingeademd.¹⁰ Ook bij hooikoorts kan een verstopte neus 's ochtends erger zijn, omdat de hoeveelheid stuifmeel dan vaak het hoogst is.¹³

Keelpijn

Als je een luchtwegallergie hebt, maken je neus en bijholten vaak extra slijm aan. Dit slijm kan vervolgens van je neusholte naar je keel lopen. Dit noemen we postnasale drip. En dat kan weer irritatie in je keel veroorzaken.¹⁴ Als je keelpijn veroorzaakt wordt door hooikoorts, heb je vooral in het pollenseizoen last. Maar als je keelpijn hebt door allergie voor huisstofmijt, schimmel of huisdieren, kun je er het hele jaar door last van hebben.

De allergische aandoening eosinofiele esofagitis kan er ook voor zorgen dat je pijn hebt bij het slikken. Dit is een chronische ontsteking van de slokdarm en wordt in verband gebracht met voedselallergieën en hooikoorts.^15,16

Lees hier meer over keelpijn door allergie.

Jeukende keel

Als je keel jeukt na het eten van sommige verse vruchten, groenten of noten, kan dit komen door het orale allergiesyndroom (OAS) of het pollenvoedselsyndroom (PFS - Pollen Food Syndrome). Mensen met hooikoorts kunnen hier last van hebben. Dit komt doordat de eiwitten in dit rauwe voedsel lijken op de eiwitten in stuifmeel. Je afweersysteem denkt dan dat je stuifmeel hebt binnengekregen. Dit noemen we een kruisreactie.¹⁷

Allergiehoest

Een allergiehoest is vaak een droge hoest. Dit komt doordat allergenen zoals stuifmeel je luchtwegen kunnen irriteren of laten zwellen. Soms heeft het te maken met vocht dat vanuit je neus naar je keel loopt (post-nasale drip). Het kan ook wijzen op allergische astma. Bij allergische astma raken je luchtwegen en longen ontstoken en verstopt met slijm, waardoor ze nauwer worden.¹⁸

Lees hier meer over allergiehoest.

Kortademigheid

Kortademigheid kan een teken zijn van allergische astma. Andere klachten zijn benauwdheid en een piepende ademhaling. Dit kan erger worden als je pollen, huisstofmijt, huidschilfers van huisdieren of schimmel inademt. Mensen met hooikoorts, eczeem of andere allergieën hebben een grotere kans om allergisch astma te krijgen.⁷

Bij sommige mensen met allergieën kunnen de klachten erger worden als ze ouder worden. Dit wordt ook wel de atopische of allergische mars genoemd. Dit kan leiden tot meer allergieën en ernstigere ademhalingsproblemen.¹⁹

Lees hier meer over allergische astma en kortademigheid.

Allergiesymptomen van je huid

Symptomen van huidallergie kunnen voorkomen op de plek waar de stof die de allergie veroorzaakt, je huid heeft geraakt, zoals je handen of je gezicht. Dit noemen we een lokale reactie.⁴ Soms kunnen huidklachten ook een teken zijn van een allergische reactie die invloed heeft op je hele lichaam. De uitslag kan dan bijna overal op je huid verschijnen. Dit zijn de meest voorkomende huidproblemen die door allergieën komen:

1. Contacteczeem
2. Atopisch eczeem
3. Netelroos of galbulten
4. Angio-oedeem (plotselinge zwelling)

Lees hier meer over huid- en contactallergie.

1. Contacteczeem

Contacteczeem ontstaat vaak na meerdere keren contact met iets dat irritatie veroorzaakt, zoals wasmiddel of andere producten. Na een tijdje kunnen de klachten veranderen. Eerst zie je misschien uitslag en blaasjes, maar later kan de huid dik, schilferig of gebarsten worden, vooral als je niet kunt stoppen met krabben. Dit is een langzame Type IV allergische reactie, dus het kan een paar uur duren voordat je merkt dat er iets aan de hand is.^20,21,22

2. Atopisch eczeem

Atopisch eczeem wordt ook wel constitutioneel eczeem genoemd. Deze vorm komt door erfelijke aanleg. Het begint vaak al bij kleine kinderen, maar ook volwassenen kunnen er last van hebben. Je hebt jeukende plekken op je huid, met schilfers, bultjes, kloofjes of korstjes. Als je atopisch eczeem hebt, heb je een grotere kans op het krijgen van hooikoorts of astma.^6,23

3. Netelroos of galbulten

Netelroos zorgt ervoor dat je huid jeukt en er bobbelig uitziet en kan komen door iets waarmee je huid in contact komt, zoals een insectenbeet of het aanraken van planten of dieren (bijvoorbeeld berenklauw of kwallen). Ook een voedselallergie kan netelroos veroorzaken. Dit gaat meestal binnen enkele uren tot dagen weer weg.^24,25 Maar soms komt de uitslag door een heel ernstige allergische reactie, die anafylaxie heet.²⁶

4. Angio-oedeem (plotselinge zwelling)

Krijg je ineens dikke ogen of lippen? Dit kan komen voor vocht in je huid of slijmvliezen. De medische term hiervoor is angio-oedeem. Je kunt ook vocht hebben in de rest van je gezicht, tong, keel, handen, voeten en geslachtsorganen. Eén van de mogelijke oorzaken is een voedselallergie. De klachten komen dan altijd binnen één uur nadat je een bepaald voedingsmiddel gegeten hebt. Ook insectenbeten of het aanraken van planten of dieren kunnen een oorzaak zijn. Angio-oedeem gaat vaak samen met netelroos.^24,26,27

Wat kan een allergische huidreactie op mijn gezicht veroorzaken?

De huid van je gezicht kan gevoelig zijn voor producten zoals haarverf, shampoo, parfums in verzorgingsproducten, nikkel in sieraden, babydoekjes en planten. Ook medicijnen zoals antibiotica kunnen een rol spelen. Als je iets op je handen hebt en je raakt de gevoelige huid van je oogleden aan, kan dit ook een allergische uitslag veroorzaken.²⁰

Is warmte-uitslag een allergie?

Warmte-uitslag is een soort netelroos die optreedt als je lichaam warm genoeg wordt om te gaan zweten.²⁸ Dit kan bijvoorbeeld komen door sporten, stress of pittig eten. Als je lichaam een bepaalde temperatuur bereikt, geeft je lichaam histamine vrij. Dit veroorzaakt een allergische huidreactie. Warmte-uitslag komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en begint meestal als mensen tussen de 10 en 30 jaar oud zijn.²⁹

Voedselallergie

Voedselallergieën kunnen klachten zoals diarree, misselijkheid, overgeven en buikpijn veroorzaken.^1,30 Ze komen het meest voor bij baby's en kinderen, maar mensen van elke leeftijd kunnen er last van hebben. De symptomen van een voedselallergie beginnen vaak al enkele minuten na het eten van het voedsel, maar soms duurt het twee uur voordat je er last van krijgt.³⁰

Andere klachten die het gevolg kunnen zijn van je allergie  

Soms kun je last hebben van gezondheidsproblemen die niet bij de meest bekende allergiesymptomen horen, maar toch door een overactief immuunsysteem worden veroorzaakt. Allergieën kunnen ervoor zorgen dat sommige mensen klachten ervaren zoals koorts, vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn en pijn, op een bepaalde plek of in het hele lichaam.

Koorts

Koorts is geen typisch symptoom van een allergie, ondanks de term "hooikoorts". Toch kunnen allergieën soms wel leiden tot aandoeningen die je lichaamstemperatuur verhogen. Het inademen van stuifmeel kan bijvoorbeeld een bijholteontsteking veroorzaken bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Als je een bijholteontsteking krijgt, wat niet ongewoon is bij allergieën, kan dit koorts veroorzaken.³¹

Vermoeidheid

Vermoeidheid komt vaak voor bij ontstekingen die door het afweersysteem veroorzaakt worden, zoals bij een allergie.³² Als je veel beweegt, kun je je snel moe voelen en problemen krijgen met ademhalen, vooral als je allergisch astma hebt. Verder kan vermoeidheid komen doordat je slecht slaapt door allergieën voor allergenen van de huisstofmijt, stuifmeel en/of huidschilfers van dieren.³³

Duizeligheid

Allergie kan ervoor zorgen dat je neus verstopt raakt. Dit kan leiden tot verstopte oren en vervolgens is het mogelijk dat je last kan krijgen van evenwichtsproblemen en duizeligheid.³⁴ Ook kan een ernstige allergische reactie op voedsel, insectenbeten of medicijnen je licht in het hoofd maken en zelfs ervoor zorgen dat je flauwvalt.²⁶

Hoofdpijn

Als je last hebt van hooikoorts, kun je hoofdpijn krijgen die vaak zal beginnen achter je neus, jukbeenderen of voorhoofd. Dit komt omdat slijm zich ophoopt in je bijholten en een pijnlijke druk veroorzaakt. Maar het kan ook zijn dat je migraine hebt. Er lijkt namelijk een verband te bestaan tussen allergische hoofdpijn en migraine.^35,36

Pijn in je hele lichaam

Pijn voelt iedereen anders en kan veel verschillende oorzaken hebben. Een allergische bijholteontsteking kan pijn in je bijholten^35,36 en oren¹ veroorzaken. Veel hoesten kan pijn veroorzaken bij je ribben en borstbeen.^18,37 Als je iets eet waar je allergisch voor bent, kun je maagpijn krijgen.^1,30 Verder kan pijn in je gewrichten en in je hele lichaam ook wijzen op allergieën.³⁸

Wat zijn de veelvoorkomende symptomen van mijn soort allergie?

Ernstige reacties die op de symptomen van anafylaxie kunnen wijzen, zijn onder meer:²⁶

• Tintelingen of jeuk in de mond
• Een jeukende, rode uitslag, ook bekend als netelroos
• Zwelling van je gezicht, mond, keel of andere lichaamsdelen
• Moeite met slikken
• Piepen of kortademigheid
• Misselijkheid of overgeven
• Buikpijn of diarree

Als je risico loopt op zeer ernstige allergiesymptomen, zoals anafylaxie, zal je arts je waarschijnlijk een adrenaline auto-injector (noodinjector/adrenalinepen) voorschrijven. Het is belangrijk dat je deze altijd bij je draagt.²⁶

Wat je moet doen als je een ernstige allergische reactie hebt

Gebruik je noodinjector meteen en houd deze 3 tot 10 seconden tegen je lichaam voordat je 112 belt voor een ambulance. Ook als je je snel beter voelt, moet je toch naar het ziekenhuis. Directe medische hulp is belangrijk omdat er een tweede reactie kan optreden.²⁶

Hoe kom je erachter of je een allergie hebt?

Om een allergie vast te stellen, kijkt je arts naar je klachten, je medische geschiedenis, eventuele allergieën in je familie, een lichamelijk onderzoek en soms doet de arts ook allergietesten.¹ Het is handig om een allergiedagboek bij te houden waarin je noteert wanneer je klachten opkomen en of je binnen of buiten was. Schrijf ook op welke medicijnen je gebruikt.

De resultaten van de allergietest en jouw antwoorden helpen je arts om andere aandoeningen die op allergieën lijken, zoals een langdurige verkoudheid, uit te sluiten.

Heb ik niet gewoon een verkoudheid in plaats van een allergie?

Hooikoorts kan veel lijken op een verkoudheid, maar het verschil zit vaak in de periode dat de klachten aanhouden en het moment dat de klachten beginnen. Een verkoudheid ontwikkelt zich meestal binnen twee of drie dagen en gaat binnen twee weken weer over.⁴⁰ Hooikoorts kan plotseling beginnen en langer duren of steeds terugkeren. Ook wijzen jeukende rode ogen en een verstopte neus vaak op een allergie.¹²

Blijf ik mijn hele leven last houden van allergieklachten?

Allergiesymptomen beginnen vaak al in de kindertijd. Eerst zie je huiduitslag, dan kunnen er reacties op voeding volgen, daarna hooikoorts en uiteindelijk allergische astma. Dit patroon staat bekend als de 'atopische mars' of 'allergische mars'.^12,19 Veel mensen blijven last houden van allergieklachten als ze volwassen worden. Daarom is het belangrijk om allergie te behandelen. Er bestaan verschillende behandelopties.

⁴⁷

⁴⁷

Wat zijn de opties om allergiesymptomen te behandelen?

Er zijn gelukkig verschillende mogelijkheden om allergieklachten te behandelen. Het eerste wat je kunt doen is natuurlijk het vermijden van bepaalde stoffen waarvoor je allergisch bent. Daarnaast kun je symptomatische medicatie gebruiken. Dat zijn medicijnen die je klachten verlichten. Enkele voorbeelden van deze medicijnen zijn:^1,12

• Antihistaminica: Deze medicijnen blokkeren de werking van histamine, een stof die vrijkomt bij allergische reacties. Ze zijn verkrijgbaar in de vorm van tabletten, neussprays, crèmes en oogdruppels.
• Corticosteroïden: Deze geneesmiddelen bootsen een ontstekingsremmend hormoon na dat door het lichaam wordt gemaakt. Ze zijn verkrijgbaar als neussprays, inhalators, crèmes, lotions of tabletten.
• Decongestiva: Deze medicijnen verlichten de zwelling in je neusslijmvlies, waardoor je minder last hebt van een verstopte neus. Ze zijn verkrijgbaar als tabletten of neussprays.

Daarnaast kun je overwegen om allergie immunotherapie te volgen. Hiermee train je je immuunsysteem opnieuw, je leert je lichaam om minder heftig op een allergeen te reageren en dat maakt dat je de stof beter kan verdragen.²

Het immuunsysteem hertrainen om allergiesymptomen te verminderen

Allergie immunotherapie helpt je immuunsysteem om te wennen aan de stof waarvoor je allergisch bent door je er regelmatig aan bloot te stellen. Zo leert je lichaam om het te tolereren.

De behandeling hangt af van je leeftijd en van welke allergie je last hebt. Tabletten neem je dagelijks onder de tong.^41,42 De behandeling met injecties wordt in de praktijk gedaan. Beide opties duren 3-5 jaar. Je arts kan je adviseren of immunotherapie geschikt is voor jou.

Hoe beïnvloeden allergiesymptomen je dagelijks leven?

Zelfs milde allergieën kunnen lastig zijn als ze lang duren, zoals bij hooikoorts. Ook kun je er het hele jaar door last van hebben, zoals bij allergie voor huisstofmijt of huisdieren. Als de klachten erger worden, kan het zijn dat je niet meer kunt doen wat je leuk vindt. Misschien mis je zelfs dagen op school of werk, omdat je te moe bent om je goed te concentreren.³³

Goed slapen kan ook moeilijk zijn als je 's nachts last hebt van je allergiesymptomen. Dit kan je welzijn op veel manieren beïnvloeden. Bijvoorbeeld, tijdens het pollenseizoen presteren kinderen van 8 tot 17 jaar met hooikoorts vaak slechter op cognitieve tests, blijkt uit onderzoek uit Zweden. Ze maakten meer fouten en hadden een langere reactietijd.⁴⁷ Dit zijn allemaal goede redenen om snel hulp te zoeken en je allergiesymptomen onder controle te houden.

Samenvatting

Allergiesymptomen zijn het resultaat van een overgevoelige reactie van je afweersysteem op een onschadelijke stof die in contact komt met je luchtwegen, ogen, huid of maag.² De klachten kunnen lokaal voorkomen (ogen, neus, huid) . Veel voorkomende triggers die allergiesymptomen kunnen veroorzaken zijn pollen, huisstofmijt, huisdieren en schimmel.^1,12 Bij een systemische allergische reactie (anafylaxie) is je hele lichaam betrokken, dus de verschijnselen kunnen overal optreden.^1,26 Anafylaxie kan levensbedreigend zijn. In dit geval is allergie voor insectensteken, geneesmiddelen, latex of voeding de meest waarschijnlijke oorzaak.²⁶

Vraag je arts om een diagnose zodat je een effectieve behandeling kunt krijgen. Die kan bestaan uit het vermijden van allergenen, symptomatische medicatie of allergie immunotherapie.

Laatst medisch beoordeeld op 6 juni 2024