Allergie bij kinderen

Heeft jouw kind een allergie? Dan is dat best een uitdaging.^1,2 Allergieën kunnen ervoor zorgen dat kinderen niet alles kunnen doen wat andere kinderen wél kunnen. Hun veiligheid (doordat ze bijvoorbeeld een anafylactische reactie kunnen krijgen) en gezondheid op de lange termijn hangen af van hoe goed ze met hun allergie omgaan.

Allergieën zijn onvoorspelbaar. Ze kunnen in de loop van de tijd veranderen of erger worden. Als je kind een allergie heeft, loopt het meer kans op het ontwikkelen van andere allergieën.³ Je kind kan ook allergisch astma krijgen.³ Het is dan ook belangrijk dat de diagnose allergie bij kinderen wordt gesteld en dat je weet hoe je dit kunt behandelen.

Als ze hun allergie begrijpen, een allergiebehandelplan hebben en de juiste behandeling krijgen, hoeven ze niet te veel te lijden onder hun allergiesymptomen. In dit artikel staat alles wat je erover moet weten.

Een allergie betekent dat het lichaam van je kind overdreven reageert op onschadelijke stoffen.⁴ Het immuunsysteem ziet dan pollen, huisstofmijt, voedsel en andere allergietriggers als een bedreiging.⁴ Kinderen met allergieën reageren vaak op dezelfde manier op triggers zoals virussen (bijvoorbeeld verkoudheid) of bacteriën, wat maakt dat veel allergische symptomen lijken op die van ziektes.

De taak van het immuunsysteem van je kind is om zijn of haar lichaam te verdedigen. Maar het immuunsysteem van een kind met een allergie is overactief en reageert op stoffen die normaal gesproken onschadelijk zijn.⁴ Ditzelfde geld ook voor volwassenen met allergieklachten. Stoffen die allergieën veroorzaken, worden allergenen genoemd. Het immuunsysteem maakt immunoglobuline E-antilichamen (IgE) aan zodat het vanaf dat moment elk verder contact met dat specifieke allergeen herkent.⁴ Nu is je kind gesensibiliseerd. Wanneer je kind deze allergietrigger opnieuw tegenkomt, kan het een allergische reactie krijgen.⁴

Als je kind een allergie heeft, kan dit betekenen dat het minder buiten kan spelen en dat het hebben van huisdieren wellicht geen optie is. Ook in het dagelijks leven kan het hebben van een allergie best pittig zijn. De concentratie van je kind op school kan eronder lijden en het kan invloed hebben op het sociale leven en het mentale welzijn van je kind. En soms kunnen allergieën, vooral voor voedsel en insectensteken, levensbedreigend zijn.

Een kind heeft veel meer kans om een allergie te ontwikkelen als zijn vader of moeder ook een allergie heeft:⁶

• Het risico is 60-80% als beide ouders een allergie hebben;
• Het risico is 30-50% als één ouder een allergie heeft;
• Maar het risico is 12% voor een kind met ouders zonder allergie.

Bij sommige kinderen werkt de natuurlijke barrière van de huid niet zo goed als zou moeten, waardoor allergenen makkelijker de huid kunnen binnendringen. Wetenschappers hebben dit in verband gebracht met een verhoogd risico op het ontwikkelen van atopische dermatitis en allergie.³

De mogelijke voordelen van vroege blootstelling aan allergenen zijn een ander onderwerp van discussie.

Blootstelling aan allergenen in de lucht, zoals plantenpollen, huidschilfers van huisdieren of huisstofmijt kan je kind gevoelig maken.⁶ Dat is de eerste stap op weg naar het ontwikkelen van een allergie. Sommige onderzoekers denken echter dat een vroege blootstelling aan dieren zelfs nuttig kan zijn.⁷ Kinderen die in huizen wonen met huisdieren blijken een lagere gevoeligheid te hebben, niet alleen voor die dieren, maar ook voor pollen.⁷ Het hebben van meer huisdieren in huis zou een nóg grotere bescherming kunnen bieden.⁷ Het lijkt erop dat vroege blootstelling aan bepaalde stoffen de manier waarop het immuunsysteem zich ontwikkelt kan veranderen.

Allergie-experts denken nu dat het introduceren van pinda's en andere voedselallergenen bij baby's vanaf vier maanden het immuunsysteem bepaalde allergenen beter zou kunnen accepteren. Het Voedingscentrum beveelt aan om vanaf 4 maanden te starten met het geven van pindakaas en ei aan baby's om de kans op voedselallergieën te verkleinen ^8,9,10,11,30 Overleg altijd met je (consultatiebureau)arts over het introduceren van vaste voeding.

Komt er in de familie allergie voor, dan kun je daar op zich niets aan veranderen. Er zijn echter wel dingen die je kunt doen om het risico op allergie bij je kind te verminderen. Geadviseerd wordt dat aanstaande moeders tijdens de zwangerschap en na de geboorte niet roken en zorgen dat hun kind niet aan sigarettenrook wordt blootgesteld. Het geven van borstvoeding in de eerste vier levensmaanden is aanbevolen, omdat moedermelk het immuunsysteem van het kind versterkt.

De manier waarop allergieën zich in de loop van de tijd kunnen ontwikkelen, wordt de allergische mars of atopische mars genoemd. Het begint meestal met eczeem of atopische dermatitis en huidirritatie op jonge leeftijd.³ Baby's met eczeem hebben meer kans op allergische reacties op voedsel als ze vaste voeding gaan eten.³ Als ze naar de basisschool gaan kunnen ze tekenen van luchtwegallergieën en allergisch astma gaan vertonen.³ Het risico op het ontwikkelen van allergieën en allergisch astma is mogelijk hoger bij baby's met ernstig eczeem of atopische dermatitis.³

Eén van de uitdagingen van het leven met een allergie is dat allergietriggers en klachten kunnen blijven veranderen.³ Allergieën voor bepaalde voedingsmiddelen kunnen verdwijnen naarmate kinderen ouder worden.¹² Luchtwegallergieën daarentegen kunnen chronische en zelfs levenslange, symptomen veroorzaken.¹³ Het is belangrijk dat je de allergieklachten van je kind goed in de gaten houdt en eventuele veranderingen of ernstigere klachten bespreekt met je arts, zodat je kind de hulp kan krijgen die het nodig heeft.

Voor vrijwel elke stof kun je een allergie ontwikkelen, maar sommige allergieën komen vaker voor dan andere. Dit zijn onder andere:¹⁴

• Luchtwegallergie (buiten): deze staan ook bekend als seizoensallergieën, omdat ze alleen in bepaalde periodes van het jaar voorkomen. Hooikoorts is een allergische reactie op boom-, gras- en onkruidpollen.
• Luchtwegallergie (binnen): deze staan ook bekend als meerjarige of het hele jaar door voorkomende allergieën. Allergietriggers zijn onder meer de restproducten van huisstofmijten, huidschilfers van huisdieren en schimmel binnenshuis.
• Voedselallergie: een allergische reactie op voedsel, vooral eieren, melk, pinda's, noten, soja, tarwe, schaaldieren en vis.¹²
• Allergie voor insectenbeten en -steken: bijen, wespen en andere stekende insecten kunnen met hun gif een allergie bij kinderen veroorzaken. Muggen en andere bijtende insecten injecteren speeksel in de huid waar kinderen op kunnen reageren. Dit speeksel bevat een antistollingsmiddel om het bloed vloeibaar te houden, zodat de mug het bloed makkelijker kan opzuigen. De aanwezigheid van dit antistollingsmiddel in het speeksel kan ervoor zorgen dat het lichaam histamine vrijgeeft, wat leidt tot jeuk, roodheid, en zwelling rond de beet.

Het inademen van allergenen kan klachten geven die lijken op een verkoudheid. Dit kunnen klachten zijn zoals¹³:

• Jeukende, waterige of rode ogen
• Dichte neus, verstopte neus
• Jeukende of loopneus
• Niezen
• Hoesten¹⁵

Hoewel deze allergieën vaak hooikoorts worden genoemd, veroorzaken ze geen koorts.¹⁶ 

Let op bepaalde signalen die kunnen wijzen op allergieën bij je kind. Als je kind vaak in zijn ogen wrijft of met zijn hand over de neus wrijft, kan dit een indicatie zijn. Dit laatste wordt ook wel de 'allergische groet' genoemd en kan een lijn over de neusbrug veroorzaken.⁶ 

Soms kan een luchtwegallergie een reactie in het gezicht, de mond en de keel veroorzaken als je kind bepaald voedsel eet.^17,18,19 Dit wordt het orale allergiesyndroom (OAS) of pollenfoodsyndroom (PFS) genoemd. ^17,18,19 Sommige eiwitten in pollen kunnen een vergelijkbare structuur hebben als eiwitten in voedsel.^17,19 Het immuunsysteem herkent de structuur en veroorzaakt een reactie. Dit is een kruisreactie. Bespreek dit met je arts om erachter te komen wat de symptomen bij jouw kind veroorzaakt.

Voedselallergieklachten kunnen heel snel na het eten van een ‘risico’ voedingsmiddel ontstaan, of het kan een paar uur duren voor ze beginnen. Let goed op deze waarschuwingssignalen ^20,21,22:

• Tintelingen of jeuk in de mond
• Een verdikte jeukerige uitslag (netelroos) – de huid kan soms rood worden en jeuken, maar is niet dikker geworden
• Zwelling van het gezicht, de keel of andere delen van het lichaam
• Moeilijk slikken
• Piepen of kortademigheid
• Duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd
• Misselijkheid of braken
• Buikpijn of diarree

Een voedselallergie is een van de meest voorkomende oorzaken van ernstige allergische reacties bij kinderen.²³ Deze reacties worden anafylaxie genoemd.

Na een insectenbeet of -steek is het normaal dat je een bult krijgt die rood van kleur is op een lichtere huid, paars of bruin op een donkere huid, en die een paar dagen kan blijven jeuken.^24,25,26 Allergische reacties op steken van bijen, wespen en soortgelijke insecten kunnen ook meer wijdverspreide en intensere zwelling en roodheid veroorzaken. Net als voedselallergieën zijn insectensteken een veel voorkomende oorzaak van anafylaxie.

Het vermijden van allergenen is een essentieel onderdeel bij het onder controle krijgen van welke allergie dan ook. Geen kind vindt het fijn om te horen dat ze binnen moeten blijven en niet buiten kunnen spelen als er veel pollen zijn, of dat ze geen snacks mogen nemen vanwege een voedselallergie. Het kan ook moeilijk zijn als ze hun knuffelbeer niet mee naar bed mogen nemen omdat huisstofmijten daarvan houden. Het is belangrijk om te kijken wat mogelijk is en samen afspraken te maken.

Je kind kan ook binnen met vriendjes spelen of kiezen voor een moment om buiten te spelen wanneer er minder pollen zijn. Naar school kun je lekkere, gezonde en vooral veilige snacks meegeven. Je kunt ook afspreken de teddybeer regelmatig te wassen volgens de wasvoorschriften, of hem even in de vriezer leggen als de beer niet nat mag worden.

Er zijn ook dingen die je achter de schermen kunt doen, allemaal afhankelijk van de allergie die je kind heeft. Kijk op de pollenvoorspelling, gebruik huisstofmijtbestendige hoezen voor het beddengoed van je kind en vertel mensen in de omgeving van je kind (bv. op school of crèche) over de allergie van je kind. Praat er ook met je kind zelf over.

Het kan moeilijk zijn om de klachten onder controle te houden; in zulke gevallen kan allergie immunotherapie misschien een optie zijn. Deze behandeling is er voor bepaalde allergietriggers zoals pollen-, huisstofmijt- en insectengifallergieën.

Het idee achter allergie immunotherapie is om het immuunsysteem te leren dat de allergietrigger geen bedreiging is. Herhaalde doses van de allergietrigger kunnen helpen om het lichaam van je kind te leren dat het geen overreactie hoeft te geven, maar om contact met de allergietrigger te accepteren.  

Het doel is verlichting van de klachten tijdens de behandeling en de behoefte aan allergiemedicatie te verminderen. Zodra het lichaam van je kind gewend begint te raken aan de allergietrigger kan de behoefte aan symptomatische allergiemedicatie verminderen. Het immuunsysteem heeft tijd nodig om dit opnieuw te leren en te onthouden waardoor de behandeling meestal tussen de 3 en 5 jaar duurt.

Allergie immunotherapie is er in twee vormen: als (smelt)tabletten die snel onder de tong oplossen (SLIT) en als injecties onder de huid (SCIT). Welke geschikt is voor je kind hangt van veel dingen af, het type allergie en de leeftijd. Bespreek dit met je arts. Wij kunnen je ook helpen bij het vinden van een allergiespecialist in de buurt.

Allergie bij kinderen komt door een overactief immuunsysteem, dat verder onschadelijke stoffen probeert te bestrijden. Dit kan allergieklachten veroorzaken. Veel voorkomende allergietriggers bij kinderen zijn pollen, huisstofmijt, schimmels, bepaalde voedingsmiddelen en insectenbeten en -steken. Luchtwegallergieën veroorzaakt door allergietriggers in de lucht veroorzaken meestal een jeukende neus, een loop- of verstopte neus en jeukende, tranende ogen. Voedselallergie kan verschillende spijsverteringsklachten veroorzaken, maar ook huidreacties. Bij kinderen zijn voedselallergie en insectensteekallergie de meest voorkomende oorzaken van anafylaxie, een ernstige allergische reactie.²³

Allergieën zie je vaak in families. Het begint meestal met eczeem bij hele jonge kinderen. Daarna kunnen peuters last krijgen van voedselallergie. Als kinderen naar school gaan, kunnen ze hooikoorts of andere allergieën krijgen die de ademhaling beïnvloeden, wat soms leidt tot allergische astma. Dit heet de 'allergische mars'.

Het is belangrijk om de klachten van je kind en de frequentie en ernst ervan met je arts te bespreken. Het helpt bij het stellen van een diagnose en zorgt ervoor dat je kind de beste zorg krijgt voor zijn/haar specifieke allergie, bijvoorbeeld medicatie zoals antihistaminica of het opnieuw trainen van het immuunsysteem met allergie immunotherapie. Door vroegtijdig de oorzaak van het probleem te achterhalen, kun je voorkomen dat je kind onnodig lang met allergische klachten blijft rondlopen.

Je wilt natuurlijk dat je kind gelukkig en gezond is. Je hoeft je geen zorgen te maken dat een allergie dit in de weg staan. Allergieën zien we tegenwoordig steeds meer, dus je bent niet de enige die hiermee te maken heeft. Als je vermoedt dat je kind een allergie heeft, of als de behandeling die je gebruikt niet effectief is, is het een goed idee om hulp te vragen.