Als je veel moet niezen, last van huidirritatie hebt of klachten ervaart na het eten van bepaalde voedingsmiddelen, wil je graag achterhalen wat de oorzaak hiervan is. Het zou een allergie kunnen zijn. In dat geval kan je arts een huidpriktest laten uitvoeren.

Priktesten zijn een veelgebruikte methode om vast te stellen of je ergens allergisch voor bent, en zo ja voor welke stof.^1-3 In dit artikel vertellen we je meer over hoe deze testen werken, hoe ze worden uitgevoerd en wat de resultaten van een huidpriktest voor jou kunnen betekenen.

Priktesten zijn één van de meest voorkomende testen om allergieën op te sporen. De Engelse term skinpricktest wordt ook wel gebruikt⁷. De test wordt op je huid uitgevoerd. Maar dit betekent niet dat de test alleen bruikbaar is voor het opsporen van allergieën die tot huidklachten leiden (zoals uitslag, roodheid of jeuk). Ook allergieën die andere klachten veroorzaken, zoals verkoudheidsachtige klachten bij hooikoorts, kunnen aangetoond worden met een huidpriktest. Aan de reactie van je huid kun je namelijk zien hoe je lichaam op een stof reageert ³. Ook als de stof normaal gesproken op een andere plek klachten veroorzaakt. De test is dus ook nuttig als je longklachten, oogklachten, neusklachten of darmklachten hebt, die mogelijk door een allergie veroorzaakt worden³.

Huidpriktesten worden uitgevoerd wanneer je arts vermoed dat je klachten door een allergie veroorzaakt worden. Vooral als je klachten erg heftig zijn en de oorzaak lastig te achterhalen is, kan een arts dit adviseren. Een priktest kan namelijk helpen om de triggers of allergenen (stoffen waar je allergisch voor bent) te achterhalen. ^2-4 De uitslag van een huidpriktest kan gebruikt worden om een goed behandelplan op te stellen.

Huidpriktesten worden afgenomen door mensen die hiervoor zijn opgeleid. Dit kan een allergiespecialist zijn zoals een KNO-arts. Maar ook een doktersassistent kan de huidpriktest uitvoeren. De test wordt meestal in een ziekenhuis of een huisartsenpraktijk gedaan.

Het is belangrijk om op de dag dat de test wordt uitgevoerd geen verzorgingsproducten zoals zeep, bodylotion of zalf te gebruiken op je armen. Gebruik je (anti-allergie) medicijnen? Dan zal je in overleg met je arts mogelijk zo’n drie dagen van tevoren moeten stoppen met het innemen daarvan. Bespreek het ook altijd met je arts als je zwanger bent.  

De huidpriktest is vrijwel pijnloos en is daarmee ook geschikt voor kinderen. De prikjes in je huid kunnen wel een beetje ongemakkelijk aanvoelen, ook kun je na het uitvoeren van de test wat last hebben van huidirritatie of jeuk. Dit gaat vanzelf binnen een paar uur weer weg.

Bijwerkingen zijn zeldzaam bij huidpriktesten. ^1,3 De hoeveelheid allergenen die gebruikt worden zijn klein, en een reactie op een andere plek dan op je onderarm (waar de test wordt uitgevoerd) is dan ook onwaarschijnlijk. De priktest zal daarom waarschijnlijk geen invloed hebben op je dagelijkse activiteiten⁶.

Eerst wordt je huid klaargemaakt voor de test.⁵ Meestal wordt de huid aan de onderkant van je onderarm gebruikt^3,5. De huid op je rug is ook geschikt, dit verdient soms de voorkeur bij jonge kinderen^3,8. De arts of assistent zal vervolgens genummerd tape op je arm plakken. Elk nummer staat voor één soort allergeen (stof waar je mogelijk allergisch voor bent). Bij het uitvoeren van de test wordt een concentraat met het allergeen naast het nummer dat daarbij hoort aangebracht. Dit is om verwarring te voorkomen, en later makkelijk te kunnen zien welke stof een reactie veroorzaakt.  

Een druppel vloeistof met een concentraat van het allergeen wordt naast het juiste nummer op je arm aangebracht. Met een klein naaldje, ook wel lancet genoemd, wordt een klein beetje vloeistof door de bovenste laag van je huid geprikt. ^1,3,5.  Voor ieder allergeen wordt een ander lancet gebruikt, om vermenging van allergenen te voorkomen. Het is zo’n klein prikje, dat het niet echt pijn doet en niet zal bloeden. Het kan wel een beetje ongemakkelijk aanvoelen en jeuk veroorzaken¹.

Om na te gaan of de testresultaten betrouwbaar zijn wordt er gewerkt met controledruppels ^2,3. Je hebt twee soorten controledruppels: druppels met een positieve controlevloeistof en druppels met een negatieve controlevloeistof. De druppels met positieve controlevloeistof irriteren de huid altijd, de druppels met negatieve controlevloeistof doen dit juist niet. Het aanbrengen van deze druppels is noodzakelijk om de irritatie die de allergenen druppels veroorzaken goed te kunnen vergelijken.

De zogeheten positieve controletest wordt uitgevoerd met een vloeistof waar histamine inzit. Histamine is een stof in je lichaam die vrijkomt bij een allergische reactie en voor klachten zorgt. Door deze stof op je huid aan te brengen zal je huid gaan irriteren en jeuken, dat is normaal. Als dat niet gebeurt is de test onbetrouwbaar, de mogelijke irritatie die de vloeistoffen met allergenen veroorzaken is dan niet goed te vergelijken.

Bij de negatieve controletest wordt een vloeistof op je huid aangebracht die juist géén irritatie op je huid hoort te veroorzaken. Als deze stof de huid wel irriteert is de testuitslag onbetrouwbaar, de mogelijke irritatie die de vloeistoffen met allergenen veroorzaken is dan niet goed te vergelijken.

Het proces van het aanbrengen van de druppels en het prikken duurt ongeveer 10 minuten.⁵ Vervolgens moet je ongeveer 15 minuten wachten voordat de resultaten kunnen worden afgelezen^2,3,5. Om te bepalen op welke allergenen je reageert, wordt gekeken naar de zwelling en roodheid van je huid op de plekken waar de vloeistoffen zijn aangebracht. Zo’n geïrriteerde plek wordt ook wel een ‘kwaddel’ genoemd en kan gepaard gaan met jeuk. Het lijkt een beetje op een muggenbeet. ^3,5 De kwaddel wordt omcirkelt met een pen. Daarna wordt er tape op je arm geplakt, de tape neemt de inkt van de omcirkeling over en kan op het analyseformulier worden geplakt. Naast de reactie op de druppels met allergenen worden ook de controleplekken bekeken. Op deze manier wordt nagegaan of de resultaten betrouwbaar zijn.²

Door te kijken naar de grootte van de kwaddels kan direct bepaald worden op welke van de geteste stoffen je allergisch reageert. Van de opgetreden kwaddels wordt de grootte (langste diameter) genoteerd³. Bij kwaddels met een diameter van 3 millimeter of groter, wordt over het algemeen aangenomen dat het om een allergische reactie gaat. Als de kwaddel kleiner dan 3 millimeter is, is er waarschijnlijk geen sprake van een allergische reactie.^2,3

Als een kwaddel of de controleplek je huid erg irriteert of als je erg veel jeuk hebt, kun je dit aangeven bij de arts of verpleegkundige. Zij kunnen eventueel iets geven om de klachten te verlichten⁵. Gelukkig verdwijnen de reacties, en daarmee eventuele klachten, meestal vanzelf binnen een paar uur.

Geen reactie op de geteste plek van de huid, of een zwelling (kwaddel) met een diameter van minder dan 3 millimeter, betekent een negatief resultaat van de huidpriktest. Dit houdt in dat een allergie voor dat specifieke allergeen zeer onwaarschijnlijk is.⁴ Zwellingen met een diameter van meer dan 3 millimeter wijzen op een positief resultaat van de huidpriktest. Een positieve huidpriktest kan aanwijzen welke allergenen mogelijk verantwoordelijk zijn voor je allergieklachten.^3,4 

Het is ook mogelijk dat het resultaat van de huidpriktest positief is, maar dat je geen allergische symptomen krijgt als je in aanraking komt met dat allergeen. ⁴ Dit komt voor bij ongeveer 15% van de mensen met een positieve uitslag op een huidpriktest. ⁴ Mede daarom is het belangrijk dat bij het bekijken van de resultaten van de priktest, ook naar je klachtenpatroon en medische geschiedenis wordt gekeken.^3,4

De nauwkeurigheid van de huidpriktests voor allergieën is hoog. De nauwkeurigheid kan wel worden beïnvloed door bepaalde medicijnen, zoals antihistaminica.² Vraag daarom je arts met welke medicatie je moet stoppen in de aanloop naar je huidpriktest. ^1,5

Huidpriktesten leveren snel resultaten op. Elke reactie op je huid kan binnen 20 minuten worden geanalyseerd. ^2,3,5 De snelheid van een priktest is een voordeel ten opzichte van een bloedonderzoek. Het kan namelijk wel twee weken duren voordat de resultaten van een bloedtest voor het achterhalen van allergieën beschikbaar zijn. ³ Huidpriktesten zijn over het algemeen ook niet zo belastend of pijnlijk, en bijwerkingen zijn zeldzaam. ^1,3

Weten waarvoor je allergisch bent geeft duidelijkheid en kan helpen om beter met je klachten om te gaan. Zo kun je proberen te voorkomen dat je in aanraking komt met de stoffen waar je allergisch voor bent. Ook kun je proberen je huis zoveel mogelijk vrij te houden van allergenen. De eventuele behandelingsopties bij allergieklachten kun je met je arts of allergoloog bespreken.³

Na het lezen van dit artikel weet je meer over hoe huidpriktesten in zijn werk gaan en wat de uitslag ervan je kan vertellen. Naast huidpriktesten zijn er ook andere testen die kunnen helpen bij het achterhalen van de oorzaak van je klachten. Zo kan een arts je ook doorverwijzen voor een bloedonderzoek en kun je bij het vermoeden van een luchtwegallergie onze online allergietest doen.

We bedanken je graag voor het lezen van dit artikel. Als je nog vragen of opmerkingen hebt kun je contact met ons opnemen via de contact-pagina. Volg voor meer informatie en tips ook onze social media kanalen, we zijn te vinden op Facebook, Instagram en YouTube.