Allergie en astma: wat heeft het met elkaar te maken?

Allergie en astma gaan vaak samen. Als je allergisch bent voor bijvoorbeeld huisstofmijt, pollen of huisdieren, heb je meer kans om astma te krijgen. Dit noemen we dan allergisch astma.^1,2

Het verschil tussen allergie en astma heeft onder andere te maken met de plaats in je lichaam waar je klachten ervaart. Bij een allergische reactie heb je vaak last van een verstopte neus of een loopneus. Ook kun je jeukende, rode of tranende ogen krijgen. Bij allergisch astma zit de ontsteking lager en krijg je last van je onderste luchtwegen (je longen, luchtpijp en bronchiën).^3,4

Meer dan 8% van de volwassenen en meer dan 9% van de kinderen in Europa hebben astma.⁵ In Nederland zijn dat bijna 600.000 mensen, waarvan 80.000 kinderen. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.² Allergisch astma begint meestal bij kinderen rond een jaar of 6 en de piek is meestal tussen de 15 en 30 jaar, maar het kan ook pas op volwassen leeftijd beginnen.^6,7 Allergieën zijn de meest voorkomende oorzaak van astma.⁸ Astmatische klachten zijn onder andere moeite met ademhalen, hoesten, een piepende ademhaling en benauwdheid of druk op de borst.⁷ Wanneer en waar je klachten krijgt, hangt af van de stof waarvoor je allergisch bent.

Als je denkt dat je last hebt van allergisch astma, overleg dan met een arts voor een diagnose. Dit helpt om de juiste behandeling te vinden. In dit artikel leggen we je alles uit over het verband tussen allergie en astma. Lees snel verder!

Mensen met astma hebben vaak in bepaalde periodes astma-aanvallen. Als de astma door een allergie veroorzaakt wordt, volgen de aanvallen vaak vlak nadat je in contact bent geweest met het allergeen: de stof waarvoor je allergisch bent. Meestal ervaar je na een paar minuten al symptomen. Bij sommige mensen kan dat een paar uur duren.⁹ Allergenen vermijden kan helpen om je astmatische klachten te verminderen. Dat kan lastig zijn, want allergenen zijn kleine deeltjes in de lucht die je vaak niet kunt zien. Overleg hierover met je arts, want allergenen vermijden is soms lastig.

Dit zijn verschillende luchtwegallergieën die astma kunnen veroorzaken:

• Huisstofmijtallergie: Je symptomen zijn meestal het ergst als je 's ochtends wakker wordt, omdat huisstofmijten vaak in kussens en beddengoed leven.¹⁰
• Hooikoorts: Je kunt astmasymptomen krijgen wanneer er veel pollen in de lucht zijn.¹¹ Het hangt er ook vanaf voor wat voor soort pollen je allergisch bent. Verschillende bomen, grassen en onkruid bloeien op verschillende tijden van het jaar.
• Huisdierenallergie: De kans op astmatische klachten is het grootst na het aanraken van je huisdier of het verschonen van de mand of kooi. Maar allergenen van huisdieren kunnen zich door je hele huis verspreiden, zelfs op plekken waar het dier niet is geweest.¹²

Kortademigheid

Kortademigheid komt doordat de bronchiën zich vernauwen. Het voelt dan alsof je lucht door een rietje zuigt. Uitademen is meestal moeilijker dan inademen, vooral aan het begin van een aanval. Het kan beangstigend zijn. Probeer niet in paniek te raken en gebruik je astma-inhalator zoals voorgeschreven door je arts.¹³

Benauwdheid of pijn op de borst

Een beklemmend gevoel op de borst wordt veroorzaakt door een chronische ontsteking in je onderste luchtwegen. Het kan aanvoelen als een band die strakker wordt of een gewicht dat op je borst drukt.^6,16 Je kunt ook pijn op je borst voelen. Die kan variëren van een doffe pijn tot een scherp stekend gevoel als de benauwdheid ernstig is.¹⁶

Hoesten

Er zijn twee verschillende soorten hoest: een droge hoest of hoest door vastzittend slijm. Allergisch astma kan beide soorten hoest veroorzaken.^7,19 Als het hoesten komt door een allergie, zonder symptomen van astma, is dat meestal een droge hoest.²⁰

Tot 81% van de mensen met luchtwegallergieën heeft ook allergisch astma (volgens een studie in The Journal of Allergy and Clinical Immunology, Association between Asthma and Rhinitis According to Atopic Sensitization).²¹

Triggers zoals pollen, huidschilfers van dieren, huisstofmijt en schimmel, kunnen allergieklachten aan de luchtwegen veroorzaken. Dit is een type I allergische reactie. Hetzelfde type allergie kan leiden tot astma. Bij een type I allergie produceert je immuunsysteem Immunoglobuline E (IgE) antilichamen. Deze zijn voorgeprogrammeerd om te reageren op jouw specifieke trigger. De allergische reactie begint zodra ze die trigger detecteren.³ Wanneer je wordt blootgesteld aan je trigger, zoals pollen in de lucht, krijg je meer last van astmatische klachten.

Mensen met aanleg voor allergie hebben vaak meerdere allergieën in verschillende levensfasen. Vaak hebben ze als baby last van eczeem, op kinderleeftijd voedselallergie en als tiener krijgen ze last van luchtwegallergie zoals hooikoorts en dit kan gecombineerd gaan met allergisch astma. Dit noemen we de allergische mars.²²

Hoewel een luchtwegallergie het risico op het ontwikkelen van astma kan verhogen, verschilt dit per persoon. Een allergie betekent niet per definitie dat je later astma krijgt. Overleg altijd met een arts om jouw klachten beter te begrijpen en mogelijke oorzaken vast te stellen.

Wat zijn voorbeelden van niet-allergisch astma?

Astma wordt niet altijd door een allergie veroorzaakt. Astma zonder allergie noemen we niet-allergisch astma. Voorbeelden van niet-allergisch astma zijn beroeps- en inspanningsastma.²

Andere uitlokkende factoren van niet-allergisch astma zijn:^4,7

• Roken (inclusief e-sigaretten)
• Rook, uitlaatgassen en andere soorten luchtvervuiling of irriterende stoffen
• Lichamelijke inspanning
• Koude of vochtige lucht, wind en plotselinge temperatuursveranderingen
• Infecties zoals verkoudheid en griep
• Stress en andere emoties

Bij niet-allergisch astma reageren je longen overgevoelig op deze prikkels.

Als je de klachten van allergisch astma herkent, is het verstandig om een test te doen. Ga hiervoor naar je huisarts. De meest gebruikelijke manieren om astma te testen zijn spirometrie (ook wel longfunctie- of ademtest genoemd), de piekflowtest en FeNO-test. Je kunt ook een allergietest doen, zoals een bloed- of huidpriktest. Daarmee kun je uitzoeken voor welke stoffen je allergisch bent. Dit kan je helpen om erachter te komen of je astma door een allergie veroorzaakt wordt.²³

De verschillende astmatesten:²³

• Spirometrietest: hierbij adem je uit in een apparaat dat meet hoe snel je kunt uitademen en hoeveel lucht je in je longen kunt houden
• FeNO-test: dit meet het niveau van stikstofmonoxide in je adem en laat je arts zien of er sprake is van ontsteking in je luchtwegen
• Piekflowtest: hiermee wordt ook gemeten hoe snel je kunt uitademen, met behulp van een handapparaat

Overleg met je arts welke test in jouw situatie het meest geschikt is. Het kan ook zijn dat je meerdere testen moet doen.

Astmamedicatie

Astma is helaas niet te genezen, maar er zijn wel medicijnen om je symptomen zo goed mogelijk onder controle te houden. Die medicijnen adem je in met een inhalator.

Er zijn twee verschillende soorten medicijnen:^7,25

• Luchtwegverwijders: deze medicijnen maken de longbuisjes wijder, zodat je makkelijker kunt ademen. Voorbeelden zijn salbutamol en formoterol.
• Ontstekingsremmers: hierdoor wordt het slijmvlies minder dik en maakt het minder slijm. Voorbeelden zijn beclometason, budesonide en fluticason.

Je arts kan ook een combinatie van verschillende medicijnen voorschrijven. Bespreek met je arts welke medicijnen voor jouw situatie geschikt zijn.^7,25

Allergiemedicatie

Ook allergieën zijn, net als astma, niet te genezen. Het eerste wat je kunt doen is de stoffen vermijden die je klachten veroorzaken, zoals pollen, huisstofmijt, huisdieren of schimmels.

Daarnaast kun je medicatie gebruiken om je symptomen te verlichten. Voorbeelden zijn antihistaminica en corticosteroïden. Deze medicijnen kun je nemen zolang je klachten ervaart.

Je kunt ook kiezen voor allergie immunotherapie. Bij deze behandeling krijg je steeds een klein beetje van de stof toegediend waarvoor je allergisch bent. Daardoor leer je je immuunsysteem om allergenen te tolereren.²⁴ 

Bespreek altijd met je arts of je voor deze therapie in aanmerking komt.

Allergisch astma komt vaak voor bij kinderen. Kinderen die als baby ernstige eczeem hebben gehad, lopen een hoger risico, hoewel ook andere kinderen het kunnen krijgen. De symptomen en triggers kunnen in de loop van de tijd veranderen. Naarmate je kind groeit, kan hij of zij dus andere klachten krijgen of op andere stoffen gaan reageren.²²

Kun je allergisch astma genezen?

Nee, zowel astma als allergie zijn helaas niet te genezen. Wel kunnen de klachten vaak worden aangepakt met medicatie, in overleg met een arts. Voor astma worden vaak inhalatoren met luchtwegverwijders en/of ontstekingsremmers voorgeschreven. Voor allergieën kunnen antihistaminica of corticosteroïden helpen om de symptomen te verminderen. Daarnaast kan immunotherapie een optie zijn, waarbij het doel is om je lichaam minder gevoelig te maken voor allergenen.²⁴ Overleg altijd met je arts welke behandeling voor jou geschikt is.

Klopt het dat astma en hooikoorts vaak samengaan?

Mensen die last hebben van astmatische klachten, hebben vaak ook last van hooikoorts. Zelfs 80% van de mensen met astma hebben last van een onderliggende allergie (allergische rinitis) zoals hooikoorts²⁹. Als de hooikoortsklachten goed onder controle zijn, zullen vaak ook de astmasymptomen afnemen. Astma en hooikoorts gaan helaas dus hand in hand. De bovenste luchtwegen zoals de neus zijn direct verbonden met de onderste luchtwegen zoals longen. Wanneer je gevoelig bent voor stuifmeel van grassen en bomen kunnen deze zowel allergische als astmatische klachten veroorzaken.

Hoelang duurt allergisch astma?

Allergisch astma is meestal een langdurige aandoening. Soms gaan astmasymptomen vanzelf over, vooral bij kinderen en tieners, maar ze kunnen op latere leeftijd terugkomen.²⁷

Is allergisch astma gevaarlijk?

Astmasymptomen zijn meestal mild als ze goed onder controle zijn.²⁸ Maar het kan nog steeds onaangenaam zijn om ermee te leven. Het brengt ook risico's met zich mee. Mensen met astma krijgen bijvoorbeeld vaker de ziekte COPD.¹ Allergisch astma onder controle houden met de juiste behandeling is de beste manier om jou of je kind veilig te houden.

Kunnen allergieën je ademhaling beïnvloeden?

Door allergie kun je een verstopte neus krijgen, waardoor je moeite kunt krijgen met ademhalen. En als je allergie astmatische klachten uitlokt, kun je je sneller buiten adem voelen of een piepend geluid maken bij het ademen. Je kunt ook een snelle ademhaling hebben of last krijgen van kortademigheid. Tijdens een aanval van astma kan het moeilijk zijn om te spreken of te eten.

Kan het behandelen van allergie de allergische astma helpen voorkomen?

Als je een allergie hebt, is het belangrijk om snel een diagnose te laten stellen en je symptomen onder controle te krijgen. Daardoor heb je minder kans om allergisch astma te krijgen.²⁴ Daarom is het goed om met een allergie naar je huisarts te gaan. Samen bespreken jullie wat de beste behandeling voor jouw situatie is.

Het komt vaak voor dat allergieën ook astmasymptomen kunnen uitlokken, vooral als je allergisch bent voor stoffen die in de lucht zweven, zoals huisstofmijt, schimmel, pollen of huidschilfers van dieren. Allergisch astma begint meestal bij kinderen ond hun 6e jaar.⁶ Astmasymptomen zijn onder andere benauwdheid, een piepend geluid bij het ademen, hoesten en kortademigheid.⁷ Je klachten beginnen meestal een paar minuten tot een paar uur nadat je in contact bent gekomen met allergische prikkels.⁹

Als bij jou of je kind allergisch astma wordt vastgesteld, kan het zijn dat je medicatie nodig hebt om de symptomen onder controle te houden.⁷ Een goede behandeling van je allergie kan ook helpen om de kans te verkleinen dat je later astma ontwikkelt.²² Vraag je arts om meer informatie.

Laatst medisch herzien op 20 januari 2025