Oraal Allergie Syndroom

 

Wanneer je last hebt van hooikoorts, reageert je lichaam op pollen van bomen en grassen, oftewel stuifmeel. Maar wist je dat deze pollen ook verantwoordelijk kunnen zijn voor allergische reacties in je mond wanneer je bijvoorbeeld fruit, groenten of noten eet? Als je mond of keel jeukt of begint te prikkelen na het eten van bijvoorbeeld een appel, kan het zijn dat je last hebt van het Oraal Allergie Syndroom. Je denkt dan misschien dat je allergisch reageert op appel maar meestal kan de echte oorzaak elders gezocht worden. Lees er in dit artikel alles over.

Wat is het Oraal Allergie Syndroom?

Bij het Oraal Allergie Syndroom lokt je allergie voor pollen ook een reactie op voedingsmiddelen uit. Je bent bijvoorbeeld allergisch voor pollen van grassen, bomen of onkruid. Vervolgens krijg je ook een allergische reactie na het eten van rauwe groenten, fruit of noten.1,2 We noemen dit ook wel een kruisreactie of kruisallergie. In dit geval is hooikoorts dus je primaire allergie en de reactie op voedsel secundair.

De meest voorkomende kruisallergieën worden veroorzaakt door boompollen. Met name de berk speelt hierin een rol. Zo’n 50 tot 90 procent van de mensen met allergie voor berkenpollen reageert ook allergisch op voedingsmiddelen (vooral pit- en steenvruchten zoals appels, kersen, perziken en kiwi’s).3 

Meer weten over allergie voor boompollen? Raadpleeg deze pagina.

Het Oraal Allergie Syndroom is een kruisreactie van een allergie zoals hooikoorts op vers voedsel zoals groente, fruit en noten.

In de onderstaande video wordt door Maurits van Maaren, werkzaam als Internist-Allergoloog bij het Erasmus MC in Rotterdam, uitgelegd wat nu precies een kruisreactie is wanneer je bijv. allergisch bent voor boompollen.

Oraal Allergie Syndroom vs. Pollen Voedsel Syndroom en Kruisallergie

Oraal Allergie Syndroom (afgekort OAS - in het Engels bekend als Oral Allergy Syndrome) wordt zo genoemd vanwege het prikkelende gevoel in je mond. Tegenwoordig wordt daarnaast steeds meer de term Pollen Voedsel Syndroom gebruikt omdat de symptomen ook op andere plekken in je lichaam kunnen voorkomen, zoals aan je neus, ogen of huid. Verder gebruiken we vaak de woorden kruisreactiviteit, kruisreactie of kruisallergie. Daarmee bedoelen we dat een allergie voor de ene stof ook een reactie uit kan lokken op andere stoffen. Hoe dat precies zit, lees je onder ‘Wat is de oorzaak van kruisreacties?

Oraal Allergie Syndroom of voedselallergie: wat is het verschil?

Het Oraal Allergie Syndroom komt door een kruisreactie. Je bent bijvoorbeeld allergisch voor boompollen en je ervaart ook klachten als je een appel eet. Dit is wat anders dan een voedselallergie, zoals een allergie voor pinda’s. Het Oraal Allergie Syndroom geeft meestal alleen milde klachten. De klachten ontstaan vaak al binnen enkele minuten en verdwijnen meestal binnen een uur.1 Bij een voedselallergie zijn de klachten vaak ernstig en moet je het voedingsmiddel waarvoor je allergisch bent helemaal vermijden.4

Het is dus belangrijk om te weten of je last hebt van het Oraal Allergie Syndroom of een voedselallergie. Als je hierover twijfels of vragen hebt, kun je deze het beste met je arts bespreken.

We zetten de verschillen op een rij:

  Oraal Allergie Syndroom1 Voedselallergie4
Wat is het? Een kruisreactie, bijvoorbeeld tussen stuifmeel en bepaalde voedingsmiddelen. Een allergie voor bepaalde voedingsmiddelen, bijvoorbeeld noten, pinda’s, koemelk, ei, vis of tarwe.
Veelvoorkomende symptomen
  • Jeuk in je mond en/of gehemelte
  • Jeukende of tintelende tong
  • Tinteling en/of zwelling van je mond, keel en lippen
  • Jeukende en tranende ogen of neusklachten, zoals loopneus en niezen
  • Uitslag waar het voedsel de huid heeft aangeraakt
  • Soms ook maagklachten/misselijkheid
  • Mond, keel en neus: jeuk, branderig gevoel, loopneus, hese stem, zwelling van tong en keel
  • Maag en darmen: overgeven, buikpijn, diarree
  • Huid: vlekjes, jeuk, roodheid, bulten, eczeem
  • Longen: hoesten, moeite met ademhalen, piepende ademhaling
  • Hart en bloedvaten: snelle hartslag, duizeligheid, flauwvallen
Wanneer treden symptomen op? Binnen enkele minuten, ze verdwijnen meestal na 1 uur. Binnen enkele minuten tot 2 uur.
Ernstige allergische reactie Meestal alleen milde ongevaarlijke symptomen. Ernstige reacties komen zelden voor. Anafylactische shock. Bel bij ernstige klachten meteen je huisarts.
Wat moet je doen? Voedsel waarvan je allergieklachten ervaart mag je gewoon eten. Je kunt groenten en fruit verhitten of schillen. Voedsel waarvoor je allergisch bent volledig vermijden.
  Oraal Allergie Syndroom1
Wat is het? Een kruisreactie, bijvoorbeeld tussen stuifmeel en bepaalde voedingsmiddelen.
Veelvoorkomende symptomen
  • Jeuk in je mond en/of gehemelte
  • Jeukende of tintelende tong
  • Tinteling en/of zwelling van je mond, keel en lippen
  • Jeukende en tranende ogen of neusklachten, zoals loopneus en niezen
  • Uitslag waar het voedsel de huid heeft aangeraakt
  • Soms ook maagklachten/misselijkheid
Wanneer treden symptomen op? Binnen enkele minuten, ze verdwijnen meestal na 1 uur.
Ernstige allergische reactie Meestal alleen milde ongevaarlijke symptomen. Ernstige reacties komen zelden voor.
Wat moet je doen? Voedsel waarvan je allergieklachten ervaart mag je gewoon eten. Je kunt groenten en fruit verhitten of schillen.
  Voedselallergie4
Wat is het? Een allergie voor bepaalde voedingsmiddelen, bijvoorbeeld noten, pinda’s, koemelk, ei, vis of tarwe.
Veelvoorkomende symptomen
  • Mond, keel en neus: jeuk, branderig gevoel, loopneus, hese stem, zwelling van tong en keel
  • Maag en darmen: overgeven, buikpijn, diarree
  • Huid: vlekjes, jeuk, roodheid, bulten, eczeem
  • Longen: hoesten, moeite met ademhalen, piepende ademhaling
  • Hart en bloedvaten: snelle hartslag, duizeligheid, flauwvallen
Wanneer treden symptomen op? Binnen enkele minuten tot 2 uur.
Ernstige allergische reactie Anafylactische shock. Bel bij ernstige klachten meteen je huisarts.
Wat moet je doen? Voedsel waarvoor je allergisch bent volledig vermijden.

Hoe vaak komt het Oraal Allergie Syndroom voor?

Het is niet bekend hoe vaak een kruisallergie precies voorkomt. Verschillende studies laten verschillende cijfers zien. Wel is het duidelijk dat een kruisallergie vaker voorkomt bij volwassenen dan bij kinderen. Naar schatting hebben zo’n 4,7 tot 20 procent van de kinderen deze klachten. Bij volwassenen is dat 13 tot 58 procent. Hoe vaak een kruisallergie voorkomt, kan per regio verschillen.3

Welke planten en voedingsmiddelen geven een kruisreactie?

Kruisreacties zijn mogelijk tussen verschillende soorten stuifmeel en voedingsmiddelen. De pollen van deze bomen en planten veroorzaken vaak een kruisreactie:5

Deze pollen lokken de volgende kruisreacties uit:5

Veel voorkomende kruisreacties

Els

Appel, kers, perzik, peer, peterselie, selderij, amandel, hazelnoot

Es

Ananas, mierikswortel

Berk

Appel, abrikoos, kers, perzik, peer, pruim, kiwi, wortel, selderij, peterselie, pinda, soja, amandel, hazelnoot

Timotheegras en boomgaardgras

Perzik, watermeloen, sinaasappel, tomaat, aardappel

Ambrosia

Meloen, banaan, komkommer, aardappel, courgette, zonnebloempitten

Bijvoet

Paprika, broccoli, kool, bloemkool, snijbiet, knoflook, ui, peterselie, anijszaad, karwij, koriander, venkel, zwarte peper

Mensen met hooikoorts reageren vooral op groenten, fruit en noten. Maar er zijn nog meer mogelijke kruisreacties. Ben je bijvoorbeeld allergisch voor huisstofmijt? Dan reageert je immuunsysteem soms op schaal- en schelpdieren, zoals garnalen. Een allergie voor vogelpoep kan een reactie op eieren uitlokken. En mensen die allergisch zijn voor huidschilfers van honden en katten, kunnen reageren op varkensvlees.2 Kruisreacties kunnen ook plaatsvinden tussen voedingsmiddelen onderling. Je bent bijvoorbeeld allergisch voor garnalen en daardoor ook voor mosselen, of voor cashewnoot en daardoor ook voor mango.6

Een overzicht van de meest voorkomende kruisreacties kun je hier downloaden.

Kan een kruisallergie een ernstige allergische reactie veroorzaken?

Een kruisallergie geeft meestal alleen milde klachten. Ernstige reacties komen zelden voor. Als je een ernstige allergische reactie krijgt, zoals een anafylactische shock, na het eten van bepaald voedsel, heb je waarschijnlijk een voedselallergie. Bel in dat geval meteen je huisarts.1,4

Diagnose Oraal Allergie Syndroom

De diagnose van een kruisallergie kan gesteld worden door een arts. Met je huisarts kun je je klachten en eetgewoonten bespreken. Aanvullend kan de arts voorstellen om een allergietest te doen, bijvoorbeeld met een bloedonderzoek of huidpriktest. Ook kan je huisarts je doorverwijzen naar een allergiespecialist.

Meer weten over allergie testen? Raadpleeg deze pagina.

Wat is de oorzaak van kruisreacties?

Bij een allergie reageert je immuunsysteem op bepaalde stoffen waar je allergisch voor bent. Bij een kruisreactie reageer je vervolgens ook op andere stoffen, omdat die voor je lichaam op elkaar lijken. Of nog specifieker: de eiwitstructuren in de ene stof lijken op die in de andere stof. Je afweersysteem kan dan geen onderscheid maken en maakt voor beide stoffen antistoffen aan.

Een kruisallergie komt vooral voor bij mensen die last hebben van hooikoorts. Dit komt doordat de structuur van het stukje stuifmeelkorrel (het allergeen) van gras- of boompollen waarop je overgevoelig reageert, overeenkomt met de eiwitstructuur van het fruit, de groente of de peulvrucht. Het afweersysteem is niet in staat is om deze zogenaamde allergenen van elkaar te onderscheiden. Daardoor kan er een allergische reactie ontstaan bij het eten van bijvoorbeeld rauwe groenten, bepaalde fruitsoorten of steenvruchten. Het stuifmeel is dan het primair allergeen, en de voedingsmiddelen secundair.1

Wanneer klachten optreden en je vermoedt dat je last hebt van kruisreacties, kun je dit het beste met je arts of diëtist bespreken.

Het is niet nodig om bij een allergie voor bijvoorbeeld gras- of boompollen op voorhand voeding te vermijden. Indien je een kruisreactie merkt bij het eten van noten, is dit niet vergelijkbaar met een ernstige allergie voor noten. De klachten bij een kruisallergie zijn vaak milder, terwijl een serieuze notenallergie fataal kan zijn.1,4

Meer symptomen in het pollenseizoen

Wees je ervan bewust dat het goed mogelijk is dat klachten kunnen verergeren in de periode wanneer pollengehaltes op z’n hoogst zijn. Het bloeiseizoen van de berkenboom kent z’n piek vaak in april/mei. Een piek in het graspollenseizoen wordt vaak waargenomen in juni/juli. Ben je bijvoorbeeld allergisch voor boompollen en eet je toevallig ook nog iets wat een kruisreactie teweeg kan brengen? Dan kan het zijn dat je daar meer last van hebt. Je afweersysteem was namelijk al getriggerd door de pollen die op dat moment in grote concentraties in de lucht aanwezig zijn.2

Meer informatie over actuele pollenverwachtingen vind je hier.

Wat kan je doen bij kruisreacties?

Het Oraal Allergie Syndroom is helaas niet te genezen. De meest voor de hand liggende manier om je klachten te beperken, is het voedsel vermijden dat de reactie veroorzaakt. Dat klinkt logisch, maar is niet altijd even makkelijk. Je zal toch altijd moeten opletten wanneer je bijvoorbeeld een salade bestelt in een restaurant waarin vaak rauwe groente of fruit is verwerkt. Een diëtist kan je hierin begeleiden.

Koken, bakken of invriezen

Vaak helpt het om het voedsel te bewerken of te bereiden, bijvoorbeeld door koken, bakken of invriezen. Daardoor verandert de structuur van de eiwitten in het voedingsmiddel. Je afweersysteem ziet ze dan niet meer als een ‘gevaar’ en daardoor ervaar je geen klachten meer.1

Is het je al eens opgevallen dat je bijvoorbeeld wel allergisch reageert als je een rauwe appel eet, maar je geen klachten ervaart bij het eten van een stukje appeltaart of appelmoes? Of dat je wel reageert op het eten van hazelnoten, maar niet op een boterham die gesmeerd is met chocopasta waarin hazelnoot is verwerkt? De allergene eiwitten in deze voedselproducten hebben dan namelijk hun structuur verloren door verhitting.

Handige tip: een appel kun je in de magnetron eventjes verhitten. Als je deze dan weer laat afkoelen, veroorzaakt die bij veel mensen geen klachten meer. Er zijn ook rassen die speciaal geteeld worden voor hooikoortspatiënten. De Santana is hier een voorbeeld van.

Schil je groente en fruit

Een andere manier om allergenen te verwijderen is door groente of fruit te schillen, want in deze schil zitten vaak de meeste eiwitten die een kruisreactie veroorzaken. Dit gaat echter niet altijd op, want ook in het vruchtvlees kunnen deze eiwitten zitten.

Gelukkig zijn de klachten vaak niet ernstig en zijn sporen of kleine hoeveelheden geen probleem. Wanneer je er veel last van hebt kun je je hooikoortsmedicatie innemen.

Aardappelen, uien, wortelen – deze mand met verse groenten kan je mond doen tintelen als gevolg van een kruisreactie wanneer je hooikoorts hebt

We hopen dat deze informatie je heeft geholpen om je klachten beter te begrijpen. Heb je vragen over jouw allergie? Neem dan gerust contact met ons op. En vergeet ons niet te volgen op Facebook, Instagram en YouTube.

Op allesoverallergie.nl maken wij wetenschappelijk onderbouwde informatie over allergie eenvoudig beschikbaar. De kennis die wij hebben opgedaan, delen wij graag met zoveel mogelijk mensen. Zo kunnen wij mensen met allergie waar mogelijk helpen. Om dit goed te kunnen doen, gebruiken wij actuele en betrouwbare informatiebronnen. Onze informatie wordt door gezondheidsprofessionals beoordeeld, voordat wij deze delen. De redactie van allesoverallergie.nl streeft ernaar om altijd nauwkeurig, duidelijk en objectief te communiceren. In dit redactiebeleid staat hoe wij dat doen.

Laatst medisch beoordeeld op 13 augustus 2024

Slecht slapen en vermoeidheid behoren tot mogelijke klachten.

Hooikoorts herkennen?

Lees verder

Bij voedselallergie is een juiste diagnose essentieel.

Moet ik een dieet volgen?

Lees verder

Saneren, symptomatische medicatie en allergie immunotherapie.

Behandelopties vergelijken?

Lees verder

Literatuurlijst

1. Thuisarts. Ik krijg jeuk of een branderig gevoel in mijn mond of keel door sommige groenten, fruit of noten. Laatste update: 4 juli 2023. Beschikbaar op:
https://www.thuisarts.nl/kruis-allergie/ik-krijg-jeuk-of-branderig-gevoel-in-mijn-mond-of-keel-door-sommige-groenten-fruit

2. Voedingscentrum. Voedselovergevoeligheid (voedselallergie en intolerantie). Beschikbaar op:
https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/voedselovergevoeligheid.asp
Geraadpleegd op 12 juli 2024.

3. Carlson G, Coop C. Pollen food allergy syndrome (PFAS); A review of current available literature. Ann Allergy Asthma Immunol 123 (2019) 359-365.
https://www.annallergy.org/article/S1081-1206(19)30540-X/pdf 

4. Thuisarts. Ik heb een voedsel-allergie. Laatste update: 4 juli 2023. Beschikbaar op:
https://www.thuisarts.nl/voedsel-allergie/ik-heb-voedsel-allergie 

5. AAFA. 7 things you should know about oral allergy syndrome. Beschikbaar op:
https://community.aafa.org/blog/7-things-you-should-know-about-oral-allergy-syndrome 
Geraadpleegd op 31 juli 2024.

6. St. Antonius Ziekenhuis. Kruisreacties bij een allergie. Beschikbaar op: https://www.antoniusziekenhuis.nl/kruisreacties-bij-een-allergie 
Geraadpleegd op 9 augustus 2024.