Wat is een boompollenallergie?

Bomen zijn ontzettend belangrijk. Ze maken zuurstof en halen schadelijke broeikasgassen uit de lucht.¹ Maar voor mensen met een boompollenallergie kunnen ze ook klachten veroorzaken. Hooikoorts komt niet alleen door graspollen en onkruid; bomen kunnen ook niesbuien uitlokken. Sterker nog, ze luiden vaak als eerste het hooikoortsseizoen in.

Gelukkig kun je een boompollenallergie goed aanpakken, vooral als je weet waar je op moet letten en wat je moet doen tegen een boompollenallergie.

Een boompollenallergie begint soms al in de winter, afhankelijk van het type boom en het klimaat. Onderzoekers van het RIVM hebben gekeken hoe pollen en klimaatverandering samenhangen. Door hogere temperaturen duurt het pollenseizoen langer. Meer CO₂ in de lucht zorgt ervoor dat bomen meer pollen maken, die weer meer allergische reacties kunnen opwekken. Hierdoor kunnen sommige bomen al in de winter pollen verspreiden en klachten veroorzaken.⁶

Een voorbeeld hiervan is de hazelaar, die zijn pollen al in de late winter afgeeft, nog voordat de bladeren in de weg zitten.² Ook berkenbomen, die meestal van maart tot en met mei bloeien, kunnen soms al vroeg klachten veroorzaken.

Daarnaast speelt je woonplaats een rol in wanneer het boompollenseizoen begint. Als je in een gebied woont met veel regen of strenge winters, zullen bomen later bloeien. Maar daardoor kan het pollenseizoen ook juist weer langer duren en overlappen met de volgende bron van allergie: gras.⁴

Waarom zorgen boompollen voor niesbuien?

Bomen worden bestoven door de wind. Ze verspreiden miljoenen kleine pollen om soortgenoten te bereiken en nieuwe bomen te laten groeien. Volgens onderzoekers verspreiden bomen enorme hoeveelheden pollen via de wind. Dit stuifmeel is zo klein dat het nauwelijks zichtbaar is en kan zich over grote afstanden verplaatsen, soms wel honderden kilometers.⁵

In de lente zitten er veel boompollen in de lucht. Je ademt ze ongemerkt in, tot je allergieklachten krijgt. Een voordeel van de lente is dat het nogal eens kan regenen. De regen kan pollen wegspoelen en hooikoortsklachten verminderen.^4,6

Symptomen van een boompollenallergie, ook wel hooikoorts of allergische rinitis genoemd, lijken op die van gras- en onkruidpollenallergie. De ernst van de klachten varieert per persoon en hangt af van hoe sterk je lichaam op het pollen reageert. Veelvoorkomende klachten zijn: ^7,8,9

• Verstopte neus
• Loopneus met helder vocht
• Niesbuien
• Jeukende neus, gehemelte en keel
• Het gevoel van slijm dat achter in de keel loopt
• Rode, tranende of jeukende ogen
• Hoesten
• Benauwdheid of piepende ademhaling
• Vermoeidheid

Het is niet zo dat iedereen al deze symptomen tegelijkertijd heeft. Sommige mensen hebben vooral last van een jeukende neus, terwijl anderen meer last hebben van tranende ogen. Deze klachten kunnen je dagelijks leven behoorlijk beïnvloeden. Gelukkig kun je iets doen tegen boompollenallergie. Praat met de huisarts over een diagnose en win advies in over mogelijke behandelingen.  

Je immuunsysteem bepaalt of je allergisch bent voor boompollen. De meeste mensen ademen pollen in zonder klachten, maar bij sommigen ziet het afweersysteem pollen als een bedreiging. Het maakt antistoffen aan (IgE) die in het bloed blijven en meteen reageren zodra je opnieuw boompollen inademt.

Een allergische reactie ontstaat wanneer deze antistoffen het ‘gevaar’ snel willen bestrijden. Ze geven andere cellen de opdracht om histamine en andere stoffen vrij te maken. Hierdoor krijg je een verstopte neus of moet je veel niezen als je de fijne boompollen inademt.³

Kruisreacties bij boompollenallergie

Als je allergisch bent voor één soort boompollen, kun je ook allergisch reageren op andere bomen. Dit komt doordat de eiwitten in het stuifmeel op elkaar lijken. Kruisreacties kunnen optreden tussen boompollen en gras- of onkruidpollen. Zo krijgen mensen met een allergie voor els vaak ook klachten door berk, beuk en eik, gras, ambrosia- of bijvoetpollen.

Onderzoekers hebben ontdekt dat kruisreactiviteit een rol speelt bij voedselallergieën. Ongeveer 70% van de mensen met een berkenpollenallergie reageert ook op bepaalde voedingsmiddelen zoals appels en hazelnoten. ​Dit heet het oraal allergie syndroom (OAS) en ontstaat doordat sommige eiwitten in voedsel lijken op allergenen in boompollen, waardoor het afweersysteem ze als een bedreiging ziet.^18,19,20

Boompollenallergie en allergisch astma

Boompollenallergie en allergisch astma gaan vaak samen. De pollen kunnen namelijk de bovenste luchtwegen irriteren. Dit kan zich uitbreiden naar de onderste luchtwegen en astmatische klachten geven. Volgens de het Nederlands Huisartsen Genootschap heeft 40% van de mensen met hooikoorts ook astma. 80 tot 90% van de mensen met allergisch astma heeft ook een pollenallergie.²¹ 

Veel bomen kunnen een allergische reactie uitlokken. Wereldwijd zijn er minstens 50 verschillende boompollenallergenen bekend.¹⁰ Maar sommige bomen veroorzaken vaker klachten dan andere. Neem de berk; elk mannelijk bloementrosje (katje) kan tot wel 6 miljoen pollen afgeven.¹¹  Bovendien duurt het berkenpollenseizoen meerdere maanden.

Om de impact van boompollenallergie te beperken, heeft het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) het Bomenkompas ontwikkeld.^19,20 Dit kompas geeft je inzicht in welke boomsoorten veel allergene pollen verspreiden. Volgens het kompas is de berk niet de enige boom die allergieklachten kan veroorzaken. Ook andere bomen, zoals de eik, hazelaar en es worden genoemd als belangrijke bronnen van boompollen.

Betekent een boompollenallergie dat ik geen bomen in mijn tuin kan hebben?

Je kunt bomen in je tuin hebben, ook als je allergisch bent voor boompollen. Sommige soorten verspreiden weinig pollen, omdat hun stuifmeel te zwaar is om door de wind meegevoerd te worden. Insecten zorgen voor de bestuiving. Denk aan een appel- of sierappelboom, bloesemkers, pruimenboom, sierpeer, kornoelje of magnolia.^12,20

Je kunt ook bij de kwekerij vragen naar vrouwelijke bomen, zoals de rode esdoorn.¹² Mannelijke bomen maken pollen, terwijl vrouwelijke bomen zaden en vruchten produceren. In steden worden vaak mannelijke bomen geplant om stoepen schoon te houden, maar daardoor zitten er meer pollen in de lucht. Ook op schoolpleinen komen deze bomen veel voor.¹⁴

Heb je typische hooikoortsklachten in het voorjaar? Een allergietest kan uitwijzen of boompollen de oorzaak zijn. Als je elk jaar in dezelfde periode klachten hebt, kan een test helpen vaststellen of bomen, andere planten of iets anders je allergieklachten veroorzaakt.

Je huisarts of allergiespecialist kan een huidpriktest of bloedtest doen om te bepalen of je allergisch bent. Je arts vraagt ook naar je klachten om een goede diagnose te stellen en kijkt ook of je mogelijk kruisreacties hebt met voedsel.

Welke behandeling je nodig hebt, hangt af van hoe erg je allergie is. Deze tips kunnen helpen om boompollen te vermijden:

• Houd de pollenniveaus in de gaten: onze app kan je daarbij helpen;
• Sluit ramen en deuren bij veel boompollen.¹⁶
• Was kleding en beddengoed wekelijks op 60 graden en droog ze binnen.¹⁶
• Spoel de pollen uit je haar voordat je gaat slapen.
• Leg je gedragen kleding buiten je slaapkamer.
• Hou huisdieren buiten je slaapkamer, ze kunnen pollen aan hun vacht meenemen.

Bij milde tot matige klachten kan een zoutoplossing uit de apotheek helpen.⁷ Ook kun je vragen naar antihistaminica en corticosteroïden, die hooikoortsklachten kunnen verminderen als er veel pollen in de lucht zijn. Voor sterkere medicijnen heb je een recept van je huisarts nodig.³

Immunotherapie bij boompollenallergie

Allergie immunotherapie is ook een mogelijke behandeling voor boompollenallergie. Door herhaald kleine hoeveelheden van het allergeen toe te dienen, als tablet of injectie, raakt je immuunsysteem eraan gewend. De behandeling duurt ongeveer drie jaar, maar kan ervoor zorgen dat je immuunsysteem minder heftig reageert op pollen.

Laatste medische review 23-03-25