Wat zijn corticosteroïden?

Maak je geen zorgen, we hebben het hier niet over de anabole steroïden die sommige atleten en bodybuilders illegaal innemen om hun prestaties te verbeteren. Corticosteroïden zijn een heel ander soort steroïden. Het zijn medicijnen die je kunt krijgen op recept van je arts. Ze worden onder andere gebruikt voor het behandelen van allergiesymptomen.^1,2 Lees verder om erachter te komen hoe en waarom.

Corticosteroïden bootsen hormonen na die door je lichaam worden aangemaakt. Ze remmen ontstekingen en helpen bij aandoeningen die worden veroorzaakt door een overactief immuunsysteem.² Hieronder vallen astma, eczeem (atopische dermatitis) en allergische rinitis. De laatste wordt veroorzaakt door hooikoorts en andere allergieën, bijvoorbeeld voor huisstofmijt.^2,7 Corticosteroïden kunnen helpen om je allergiesymptomen te verlichten.

Corticosteroïden worden aangeduid met verschillende namen: glucocorticosteroïden, glucocorticoïden en zelfs gewoon steroïden.¹ Ze zijn verkrijgbaar in verschillende vormen en doseringen. Je kunt ze alleen krijgen op recept van je arts. Overleg met je arts welke vorm en dosering voor jou geschikt is.

Er zijn verschillende soorten medicijnen met corticosteroïden. Enkele voorbeelden zijn:^3,7

• Neussprays en oogdruppels voor mensen met hooikoorts
• Inhalatoren voor mensen met astma
• Crèmes, lotions en gels voor de behandeling van eczeem
• Systemische corticosteroïden, zoals tabletten of injecties

Corticosteroïden kunnen lokaal of systemisch werken. Lokale corticosteroïden zijn bijvoorbeeld neussprays, inhalatoren en crèmes. Ze werken op één plek in het lichaam. Systemisch betekent dat ze effect hebben op het hele lichaam. Dit zijn bijvoorbeeld tabletten of injecties. Deze worden voor verschillende aandoeningen gebruikt.

Hooikoorts is een allergische reactie op stuifmeel van bomen, grassen of onkruid. Je immuunsysteem denkt dat deze pollen een bedreiging vormen. Als verdediging maakt je lichaam de stof histamine aan. Daardoor krijg je de bekende hooikoortsklachten, zoals een loopneus, verstopte neus of jeuk aan je neus.

Bij hooikoorts kun je verschillende soorten medicijnen gebruiken om je symptomen te verlichten, zoals antihistaminica en corticosteroïden. Soms stelt je huisarts een combinatietherapie voor met verschillende medicijnen. Naast deze symptomatische medicatie kun je allergie immunotherapie overwegen. Daarmee train je je immuunsysteem opnieuw om allergenen te tolereren. Bespreek met je arts welke behandeling voor jou het meest geschikt is.⁸

Volg deze 10 tips op wanneer je een corticosteroïde neusspray gebruikt:⁹

Het kan een paar dagen tot twee weken duren voordat je effect merkt. Begin dus twee weken voordat je symptomen verwacht met het gebruik van de corticosteroïdenspray. Je kunt onze pollenkalender raadplegen om te zien wanneer het bloeiseizoen voor specifieke pollensoorten begint.

1. Snuit je neus zachtjes om wat slijm te verwijderen. Je kunt ook een netipot (neusdouche) gebruiken.
2. Was je handen voordat je de neusspray gebruikt.
3. Kantel je hoofd naar voren zodat de spray op het juiste deel van je neus terechtkomt.
4. Steek het uiteinde van het pompje een klein stukje in één van je neusgaten.
5. Spray in de richting van je oor of oog, dus van het neustussenschot af.
6. Haal je neus niet op, want dan kan de spray in je keel terechtkomen.
7. Herhaal dit met het andere neusgat.
8. Gebruik je corticosteroïde neusspray regelmatig tijdens het pollenseizoen.
9. Je kunt de spray ’s ochtends of ’s avonds gebruiken. Dit lees je in de bijsluiter.

Dit zijn algemene tips. Lees altijd de bijsluiter en volg de aanwijzingen nauwkeurig op. Wanneer je twijfelt of je je neusspray goed gebruikt, raadpleeg dan altijd je arts of apotheker.

Apotheek.nl heeft een handige instructievideo gemaakt. In deze video wordt stap voor stap uitgelegd hoe je een corticosteroïd neusspray het beste kunt gebruiken.

Astma kan worden uitgelokt door een allergie, bijvoorbeeld voor huisdieren, huisstofmijt of pollen. Enkele symptomen zijn hoesten, benauwdheid, kortademigheid en een piepende ademhaling. Astma is een chronische ziekte die niet te genezen is.¹¹

Er is wel medicatie om je klachten te verlichten zodat je je klachten onder controle kunt houden. Dit kan bijvoorbeeld met corticosteroïde inhalatoren. Deze medicijnen kunnen helpen om je symptomen te verlichten en om ze te voorkomen.¹¹

Heb je astma? Overleg dan met je huisarts welke medicijnen je kunt gebruiken.

Eczeem is een ziekte waarbij je jeukende plekken op je huid hebt.¹² De medische naam is atopische dermatitis. Het is niet te genezen en kan erg vervelend zijn. Bij kinderen kan eczeem soms wel overgaan als ze ouder worden. De meeste kinderen hebben na hun 13^e geen klachten meer.¹³

Je kunt een crème gebruiken om de klachten te verlichten. Er zijn verschillende soorten crèmes, waaronder crèmes met corticosteroïden.^6,7,12,13 Deze worden ook gebruikt bij andere soorten huiduitslag.^14,15 Overleg met je arts welke behandeling voor jou geschikt is.

Ook kinderen krijgen soms corticosteroïden voorgeschreven, bijvoorbeeld voor hooikoorts, astma of eczeem. Bespreek altijd met je arts welke behandeling geschikt is voor jouw kind.^3-7

Zoals elk geneesmiddel kunnen corticosteroïden bijwerkingen veroorzaken. Lees daarom altijd eerst de bijsluiter zorgvuldig door voordat je corticosteroïden gebruikt.

Corticosteroïde neussprays, inhalatoren en topische crèmes veroorzaken meestal geen ernstige bijwerkingen als ze correct worden gebruikt.

Hier geven we een overzicht van enkele bijwerkingen die je mogelijk kunt ervaren. Raadpleeg altijd de bijsluiter voor de mogelijke bijwerkingen van jouw medicijn.

Deze lokale bijwerkingen van corticosteroïde neussprays komen vaker voor:¹⁶

• Irritatie en droogheid van het neusslijmvlies
• Lichte neusbloeding 
• Hoofdpijn

Deze lokale bijwerkingen van corticosteroïde oogdruppels komen vaker voor:¹⁷

• Verhoogde oogdruk
• Secundaire ooginfecties
• Staar, glaucoom (met name bij langdurig gebruik)

Deze lokale bijwerkingen van corticosteroïde inhalatoren komen vaker voor:¹⁸

• Hoesten
• Droge mond
• Heesheid
• Schimmelinfectie van het mond- en keelslijmvlies

Deze lokale bijwerkingen van corticosteroïde crèmes komen vaker voor:¹⁹

• Dunner worden van de huidlagen (dermis en epidermis) en zichtbare kleine bloedvaatjes (teleangiëctastieën).
• Strepen op de huid, vooral bij tieners, meestal in de liezen, oksels, en aan de binnenkant van de bovenbenen en -armen.
• Puistjes en rode bultjes rond de mond en/of ogen (periorale en perioculaire dermatitis).
• Verbergen van schimmelinfecties.
• Allergische reacties bij langdurig gebruik.
• Bij gebruik in de mond: dunner worden van het mondslijmvlies en mondinfecties zoals spruw na meerdere weken gebruik.

Overleg altijd met je arts of apotheker als je al medicijnen gebruikt en overweegt om corticosteroïden te gebruiken. Verschillende geneesmiddelen kunnen elkaars werking beïnvloeden bij gelijktijdig gebruik. Kijk ook in de bijsluiter naar ‘gebruik in combinatie met andere medicijnen’.

Zoals je hebt kunnen lezen, zijn corticosteroïden belangrijke medicijnen bij de behandeling van verschillende aandoeningen, zoals hooikoorts, astma en eczeem. Ze kunnen je helpen om je klachten te verlichten zodat je er beter mee kunt omgaan in je dagelijks leven.