Pollenallergie: symptomen, oorzaken en wat écht helpt

 

Een pollenallergie, ook wel stuifmeelallergie genoemd, veroorzaakt klachten zoals niezen, jeukende ogen en een verstopte of jeukende neus. Deze klachten keren vaak elk jaar terug, maar als je weet waar je gevoelig voor bent, kun je met een goede behandeling veel klachten beperken.

Bomen, gras en onkruid kunnen allemaal een pollenallergie veroorzaken. Veel mensen noemen dat hooikoorts. De huisarts gebruikt meestal de term allergische rinitis voor klachten zoals niezen, een loopneus of hoesten. Volgens onderzoek van het RIVM heeft tussen de 15% en 35% van de Nederlandse bevolking hier last van.20

In dit artikel lees je wat een pollenallergie veroorzaakt, welke klachten veel voorkomen en wat je kunt doen om allergische reacties te verminderen.

 

 

Wat is een pollenallergie?

Volgens onderzoek van allergiespecialisten zijn pollen de grootste veroorzaker van type I-allergieën (directe reacties).21 Deze reacties ontstaan doordat je afweersysteem pollen ziet als een bedreiging.9 Je lichaam probeert zich te verdedigen en veroorzaakt zo klachten zoals niezen, benauwdheid en jeuk.2

Planten gebruiken pollen om zich voort te planten. Sommige soorten laten het stuifmeel verspreiden via insecten of dieren, maar de planten die vaak pollenallergie - en dus hooikoortsklachten -veroorzaken, doen dat meestal via de wind.9 Het stuifmeel komt dan in de lucht terecht en je ademt het ongemerkt in.9

 

Hoelang duurt een pollenallergie?

De duur van een pollenallergie hangt af van het soort stuifmeel waarvoor je gevoelig bent.1 Bomen, grassen en onkruid hebben verschillende bloeiperioden. Bomen bloeien in het voorjaar, de eerste graspollen zie je vaak al vroeg in de zomer en onkruid stuift tot ver in de herfst. Het weer kan dit verlengen.17,18

Een zachte winter zorgt vaak voor een vroege start van het pollenseizoen.18 Sommige onkruiden
blijven pollen verspreiden tot de eerste vorst.17 Soms houden klachten langer aan door een kruisreactie. Je afweersysteem verwart dan verschillende soorten pollen. Zo kun je in het voorjaar niezen door berkenpollen, in de zomer door Timoteegras en in de herfst door bijvoet.19

Bekijk onze pollenkalender om te zien wanneer jouw boosdoeners waarschijnlijk in de lucht zitten.

 

Wat is de pollenverwachting en waarom is die belangrijk?

De pollenverwachting laat zien hoeveel stuifmeel er in de lucht zit en of het genoeg is om klachten te veroorzaken. Wil je klachten verlichten, dan doe je er goed aan om pollen te vermijden.1 Als er veel pollen in de lucht zitten, dan is binnen blijven helaas vaak de beste keuze.

Niet iedereen reageert hetzelfde op pollenconcentraties. Soms voel je je goed op een dag dat er veel pollen in de lucht zitten, en soms heb je veel last van klachten als er weinig pollen rondzweven. Ook je omgeving speelt mee. In de stad is de pollendruk meestal lager, maar luchtvervuiling kan de klachten verergeren.4

Grip op je allergie met klarify

Met onze klarify-app heb je meer grip op je pollenallergie. In de app kun je je klachten bijhouden, krijg je inzicht in je allergietriggers en kun je je beter voorbereiden op dagen met veel pollen.

Download gratis

Iemand bekijkt het startscherm van onze klarify-app buiten, je ziet de pollenniveaus van bomen, gras en onkruid

 

Verschillende soorten van pollenallergie

Er zijn drie vormen van pollenallergie: een allergie voor boompollen, graspollen of onkruidpollen.1 Welke pollen de meeste klachten veroorzaken, hangt af van de bomen en planten in jouw omgeving en natuurlijk waar je gevoelig op reageert. Volgens een publicatie van het LUMC zijn onze Europese graspollen en berkenpollen de belangrijkste veroorzakers van hooikoorts, gevolgd door pollen van de els en hazelaar.22

Maar pollen kunnen ook van ver komen, tot wel 640 kilometer over zee en 3 kilometer hoog in de lucht.5 Zelfs als een plant niet in de buurt groeit, kun je dus toch last krijgen van pollen die met de wind zijn meegevoerd.5

Volgens een internationaal onderzoeksteam23 kregen mensen met een graspollenallergie klachten op de Zugspitze, een hoge berg in de Beierse Alpen zonder veel planten. De pollen kwamen van ver weg, zoals uit Zwitserland en Noord-Amerika. Zelfs bij weinig pollen in de lucht had 87% van de deelnemers klachten.23 Dit laat zien dat pollen, zoals van Engels raaigras, grote afstanden kunnen afleggen en toch hooikoorts veroorzaken, ook in Nederland.

 

 

De meest populaire boomsoort die ook de meeste allergenen verspreid is de witte berk

Boompollenallergie

Er zijn meer dan 50 soorten boompollen die een allergische reactie kunnen uitlokken.6 De meeste komen uit vier plantfamilies. Sommige bomen verspreiden meer pollen dan andere, waardoor ze vaker klachten veroorzaken. Voorbeelden daarvan zijn de berk en de els. 22 In tropische klimaten komt een boompollenallergie minder vaak voor.6

 

 

Boomsoorten die vaak een pollenallergie veroorzaken 1,22,27

Berk
Atlasceder
Hazelaar
Witte Els
Zwarte Els
Zomereik
Es
Katwilg
Taxus
Canadapopulier
Haagbeuk
Beuk
Grove den
Tamme kastanje
Linde

Lees meer over boompollenallergie

 

 

Een man en een meisje genieten buiten van een hapje en een drankje met een hond.

Graspollenallergie

Van de duizenden grassoorten veroorzaken er maar enkele een graspollenallergie.8,9 Sommige van deze soorten geven pas stuifmeel af als ze ongeveer 30 centimeter hoog zijn en veroorzaken dan pas klachten.

Door het gras kort te houden en picknicks in bloemrijke weilanden te vermijden, kun je klachten zo veel mogelijk voorkomen.

 

 

Grassoorten die vaak een graspollenallergie veroorzaken1,26

Grote vossenstaart
Kropaar
Veldbeemdgras
Gewoon reukgras
Gestreepte witbol
Rogge
Kamgras
Engels raaigras
Veldhaver
Straatgras
Timotheegras
Kweek
Mais
Riet

Lees meer over graspollenallergie

 

 

Onkruidpollenallergie

Stuifmeel van de bijvoet is een krachtig allergeen. Ongeveer 15% van de mensen in Noord-Europa en 10% in Zuid-Europa is er allergisch voor.10

Ook andere onkruidpollen kunnen leiden tot klachten. Een voorbeeld daarvan is ambrosia, een opkomende plant in Nederland die van eind augustus tot oktober behoorlijke hooikoortsklachten kan veroorzaken.24

Hand die een blad vasthoudt

 

 

Onkruidsoorten die vaak een onkruidpollenallergie veroorzaken1,28

Klein glaskruid
Ambrosia
Bijvoet
Paardenbloem
Smalle weegbree
Veldzuring
Grote brandnetel

 

Wat zijn de meest voorkomende klachten bij een pollenallergie?

We kunnen niet spreken over de meest voorkomende klachten, omdat deze per persoon verschillen. Sommige mensen hebben milde klachten, anderen hebben juist veel last van pollen. Wel zijn er veelvoorkomende klachten. Dit zijn niezen, een verstopte neus en jeukende ogen.1 Ook benauwdheid of hoesten komen voor bij pollenallergie.

Veelvoorkomende klachten bij een pollenallergie zijn:

  • verstopte of loopneus (meestal met helder vocht)1
  • niezen en jeuk in de neus1
  • slijm in de keel (postnasale drip)
  • jeukende, rode of tranende ogen1
  • benauwd gevoel of piepende ademhaling (allergisch astma)1
  • hoesten11
  • pijn of druk in de bijholten12

Naast pollen kunnen huisstofmijten, schimmels en huisdieren het hele jaar door voor klachten zorgen.12 Deze klachten lijken op een verkoudheid, maar houden langer aan en duren vaak meer dan twee weken.13

 

 Illustratie van symptomen van pollenallergie: een vrouw die niest.

 

Symptomen van een pollenallergie

Een pollenallergie kan veel invloed hebben op je dagelijks leven. Soms ontstaan er ook kruisreacties, zoals bij het oraal allergie syndroom.

 

Hoe kunnen klachten bij een pollenallergie je leven beïnvloeden?

Symptomen van een pollenallergie, zoals een verstopte neus, kunnen je uit je slaap houden.3 Daardoor kun je overdag minder goed concentreren op school of op je werk. Bij ernstige klachten moet je je soms zelfs ziekmelden of raak je mentaal uit balans.3

Het is niet gek dat je klachten zoveel invloed hebben op je dagelijkse activiteiten in je leven. Het is lastig als je binnen moet blijven terwijl je vrienden buiten zijn. Of om steeds na te moeten denken voordat je naar buiten gaat. Gelukkig zijn er manieren om met pollenallergie om te gaan, zodat je weer meer uit je dag kunt halen.

 

Infographic over symptomen van pollenallergie en tips voor bestrijding.

 

Kruisreacties: hoe een pollenallergie samenhangt met voedsel

Het oraal allergie syndroom ontstaat door een kruisreactie tussen voedsel en pollen.14 Je afweersysteem verwart eiwitten in bepaald voedsel met pollen. Daardoor kun je last krijgen van tintelingen of jeuk in je mond, keel of gezicht.15 Ongeveer 20%-70% van de mensen met een pollenallergie krijgt klachten na het eten van rauw fruit, rauwe groente, noten of sommige kruiden.25

Welke voedingsmiddelen een reactie veroorzaken, hangt af van je pollenallergie. Als je bijvoorbeeld allergisch bent voor berkenpollen, kun je bij het eten van een appel een tintelend gevoel in je mond krijgen.14 Meestal is het onschuldig, maar neem bij twijfel of bij reacties op noten of pinda’s altijd contact op met een arts.14

 

Hoe stelt een huisarts een pollenallergie vast?

Om een pollenallergie vast te stellen, kijkt je huisarts naar je klachten en je familiegeschiedenis. Ook kan een huisarts een allergietest doen.1 Dat kan een huidpriktest zijn of een bloedtest, vaak in combinatie met een lichamelijk onderzoek.

Bij een huidpriktest krijg je verdunde allergenen op je huid (meestal op je arm of rug). Daarna wordt de huid voorzichtig geprikt om te zien of er een reactie optreedt.1 Bij een allergiebloedtest wordt gekeken of je afweersysteem antistoffen aanmaakt tegen bepaalde pollen.1

Twijfel je of je een pollenallergie hebt? Je kunt hiervoor terecht bij je eigen huisarts, maar ook een online consult aanvragen via OneTwoDigital als je snel duidelijkheid wilt.

 

 

Hoe kun je een allergische reactie op pollen voorkomen?

Er zijn drie manieren om pollenklachten aan te pakken: pollen vermijden, medicijnen gebruiken die je klachten onderdrukken of kiezen voor een behandeling die je afweersysteem minder heftig laat reageren.

Je huisarts kan je helpen met een persoonlijk plan. Samen kijken jullie welke aanpak het beste bij jou
en je allergie past. Dat hangt ook af van het type pollen waarvoor je gevoelig bent.

 

Vermijden: 10 tips voor mensen met een pollenallergie

Niet alleen buiten, maar ook binnenshuis kom je in contact met pollen. De kleine deeltjes vinden namelijk altijd een weg naar binnen.1 Met deze tips kun je blootstelling aan pollen beperken en klachten zoveel mogelijk voorkomen.

  1. Gebruik de pollenkalender in de klarify-app of online om te zien wanneer jouw allergieseizoen begint.
  2. Bekijk ’s ochtends de pollenverwachting voor actuele informatie.
  3. Ga niet naar buiten als er veel pollen in de lucht zijn.
  4. Draag buiten een zonnebril, pet en eventueel een mondkapje.
  5. Houd deuren en ramen dicht bij hoge pollenwaarden. -
  6. Wacht met luchten tot de pollenverwachting weer laag is of zet de airco aan.
  7. Overweeg een luchtreiniger om pollen binnen op te vangen.
  8. Douche en was je haar na een dag buiten en leg gedragen kleding buiten je slaapkamer.
  9. Laat huisdieren niet in de slaapkamer, ze kunnen pollen in hun vacht dragen.
  10. Droog je was liever binnen dan buiten aan de waslijn.
 Een vrouw geniet van een douche, lacht en wast haar haar.

 

Welke medicijnen helpen bij symptomen van een pollenallergie?

Bij pollenallergie kunnen antihistaminica, neussprays met corticosteroïden snel tijdelijk verlichting geven.1 Sommige middelen werken het best als je ze al gebruikt voordat het allergieseizoen begint.

Antihistaminica en bepaalde corticosteroïden zijn zonder recept verkrijgbaar.1 Een zoutoplossing (neusspoeling) kan ook helpen bij hooikoortsklachten.1 Die spoelt pollen uit je neus en bevat geen medicijnen, dus je kunt het veilig combineren met andere middelen.1 Maar let op; gebruik dit soort middelen nooit langer dan een paar dagen.

 

Wat is allergie-immunotherapie?

Allergie-immunotherapie is een behandeling die je afweersysteem leert om minder heftig te reageren op pollen.16 Het doel is om allergische rinitis te verminderen én de behoefte aan kortwerkende medicatie te verkleinen.

Therapie is mogelijk in de vorm van tabletten of injecties en afhankelijk van je leeftijd, allergietrigger en medische geschiktheid.16 Overleg met je huisarts of allergiespecialist om te bepalen of deze behandeling geschikt is voor jou.

 

Voorbereiden op je afspraak

Je kunt je afspraak met je arts goed voorbereiden met onze handige checklist, deze bevat ook mogelijke vragen die je aan jouw arts kunt stellen en een symptomentracker waar je jouw klachten op kunt bijhouden dit geeft de arts direct een goed inzicht in je klachten.

Persoon die een tablet vasthoudt waarop een document met tekst en afbeeldingen wordt weergegeven.

 

 

Man met een klein flesje in de hand, buiten in een park.

Conclusie

Een pollenallergie ontstaat door boompollen, graspollen of onkruidpollen en veroorzaakt klachten zoals niezen, een verstopte neus en jeukende, tranende ogen.1 Dat noemen we hooikoorts. De huisarts spreekt van allergische rinitis.

Hoelang je last hebt, hangt af van de soort pollen, maar het kan weken tot maanden duren zolang de pollenverwachting hoog blijft. De beste manier om klachten te voorkomen is het vermijden van pollen. Lukt dat niet, dan kunnen antihistaminica, neussprays of andere medicijnen helpen.1 

 


We zijn er om je te helpen

Wil je meer weten over dit onderwerp of over andere onderwerpen rondom allergie? Je kunt ons vinden op  Facebook en  Instagram. Ook op ons Youtube-kanaal vind je filmpjes over de onderwerpen die voor jou belangrijk zijn. Wil je ons liever direct benaderen? Neem gerust contact met ons op via e-mail.

Voor het laatst medisch beoordeeld op 28 mei 2025

 

Download de checklist voor de afspraak over je allergieklachten.

Naar je huisarts?

Lees verder

Saneren, symptomatische medicatie en allergie immunotherapie.

Behandelopties vergelijken?

Lees verder

De online allergietest geeft een snelle indicatie of je allergisch bent.

Hooikoorts of huisstofmijtallergie?

Lees verder

Literatuurlijst

1. Pollen Asthma and Allergy Foundation of America. Pollen allergy. Retrieved 20 May 2024 from https://aafa.org/allergies/types-of-allergies/pollen-allergy/

2. American College of Allergy Asthma and Immunology. Hay fever. Retrieved 21 May 2024 from https://acaai.org/allergies/allergic-conditions/hay-fever/

3. Bousquet J, Khaltaev N, Cruz AA, Denburg J, Fokkens WJ, Togias A, et al; World Health Organization; GA(2)LEN; AllerGen. Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma (ARIA) 2008 update (in collaboration with the World Health Organization, GA(2)LEN and AllerGen). Allergy. 2008 Apr;63 Suppl 86:8-160. doi: 10.1111/j.1398-9995.2007.01620.x. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1398-9995.2007.01620.x

4. Berger M, Bastl M, Bouchal J, Dirr L, Berger U. The influence of air pollution on pollen allergy sufferers. Allergol Select. 2021 Dec 1;5:345-348. doi: 10.5414/ALX02284E. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8638356/

5. US Department of Health and Human Services National Institutes of Health. National Institute of Allergy and Infectious Diseases. Airborne Allergens - something in the air. Retrieved 27 April 2021 from https://www.allergywatch.org/basic/airborne_allergens.pdf

6. Asam C, Hofer H, Wolf M, Aglas L, Wallner M. Tree pollen allergens-an update from a molecular perspective. Allergy. 2015 Oct;70(10):1201-11. doi: 10.1111/all.12696. Epub 2015 Aug 6. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/all.12696

7. Britannica. Poaceae - Distribution and abundance. Retrieved 21 May 2024 from https://www.britannica.com/plant/Poaceae/Distribution-and-abundance

8. Asthma and Allergy Foundation of America. Grass pollen allergy. Retrieved 21 May 2024 from https://aafa.org/allergies/types-of-allergies/pollen-allergy/grass-pollen-allergy/

9. Center for Urban Agriculture. Sneezeless landscaping. Retrieved 23 May 2024 from https://ugaurbanag.com/sneezeless-landscaping

10. Heinzerling L, Frew AJ, Bindslev-Jensen C, Bonini S, Bousquet J, Bresciani M, Carlsen KH, van Cauwenberge P, Darsow U, Fokkens WJ, Haahtela T, van Hoecke H, Jessberger B, Kowalski ML, Kopp T, Lahoz CN, Lodrup Carlsen KC, Papadopoulos NG, Ring J, Schmid-Grendelmeier P, Vignola AM, Wöhrl S, Zuberbier T. Standard skin prick testing and sensitization to inhalant allergens across Europe--a survey from the GALEN network. Allergy. 2005 Oct;60(10):1287-300. doi: 10.1111/j.1398-9995.2005.00895.x. Available from: https://www.researchgate.net/publication/7626147_Standard_skin_prick_testing_and_sensitization_to_inhalant_allergens_across_Europe_-_A_survey_from_the_GA2LEN_network

11. Asthma and Allergy Foundation of America. Allergic asthma. Retrieved 20 May 2024 from https://aafa.org/asthma/asthma-triggers-causes/allergic-asthma/

12. American College of Allergy Asthma and Immunology. Sinus infection. Retrieved 20 May 2024 from https://acaai.org/allergies/allergic-conditions/sinus-infection/

13. Turner RB. 58 - The Common Cold, Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases (Eighth Edition). WB Saunders, 2015. Pages 748-752.e2. ISBN 9781455748013. doi.org/10.1016/B978-1-4557-4801-3.00058-8. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9781455748013000588

14. American Academy of Allergy Asthma & Immunology. Oral allergy syndrome (OAS) or pollen fruit syndrome (PFS). Retrieved 20 May 2024 from https://www.aaaai.org/tools-for-the-public/conditions-library/allergies/oral-allergy-syndrome-(oas

15. Asthma and Allergy Foundation of America. 6 things you may not know about ragweed pollen allergy. Retrieved 20 May 2024 from https://community.aafa.org/blog/6-things-you-may-not-know-about-ragweed-pollen-allergy

16. British Society for Immunology. Allergy briefing. Retrieved 21 May 2024 from https://www.immunology.org/policy-and-public-affairs/briefings-and-position-statements/allergy

17. Müller-Germann I, Pickersgill DA, Paulsen H, Alberternst B, Pöschl U, Fröhlich-Nowoisky J, Després VR. Allergenic Asteraceae in air particulate matter: quantitative DNA analysis of mugwort and ragweed. Aerobiologia (Bologna). 2017;33(4):493-506. doi: 10.1007/s10453-017-9485-3. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5674138/

18. Allergy UK. Tree pollen season is nearly here. Retrieved 21 May 2024 from https://www.allergyuk.org/news/tree-pollen-season/

19. Immunocap. Tree pollens (p37). Retrieved 29 May 2024 from http://www.immunocapexplorer.com/uploads/cms/asset_brick/asset/10414/52-5107-91_02-TreePollens.pdf

20. Houweling, D., van der Helm, J., Versteeg-de Jong, A., Wesseling, J., Boomsma, C., & van Wijk, S. (2021). Advies over nut en noodzaak van een pollenmeetnetwerk (RIVM-rapport 2021-0221). Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Retrieved 13 May 2025, from https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2021-0221.pdf

21. Buters, J., Koenders, M., van der Graaf, T., Rojo, J., & de Weger, L. A. (2019). Allergene pollen in Nederland. Nederlands Tijdschrift voor Allergie, Astma en Klinische Immunologie, 19(2), 39–48. Retrieved 10 April 2025, from https://www.ntvaaki.nl/journal-article/allergene-pollen-in-nederland/

22. Leids Universitair Medisch Centrum. (n.d.). Pollen en hooikoorts. Retrieved 14 May 2025, from https://www.lumc.nl/patientenzorg/specialistische-centra/hart-long-centrum/voor-patienten/pollen-en-hooikoorts/

23. Bayr, D., Plaza, M. P., Gilles, S., Kolek, F., Leier-Wirtz, V., Traidl-Hoffmann, C., & Damialis, A. (2023). Pollen long-distance transport associated with symptoms in pollen allergics on the German Alps: An old story with a new ending? Science of the Total Environment, 881, 163310. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.163310

24. Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. (n.d.). Ambrosia. Retrieved 14 May 2025, from https://www.nvwa.nl/onderwerpen/ambrosia

25. MedNet. (2018, February). Wat is pollen-voedselallergiesyndroom (PFAS)? Retrieved 14 May 2025, from https://www.mednet.nl/nieuws/wat-is-pollen-voedselallergiesyndroom-pfas/

26. Hooikoorts last van grassen - Pollennieuws | Pollenkalender Grassen

27. Hooikoorts last van bomen - Pollennieuws | Pollenkalender

28. Hooikoorts last van kruiden - Pollennieuws | Pollenkalender Kruiden