Allergische sinusitis: symptomen, oorzaken en behandeling

Heb jij vaak een lopende of verstopte neus met daarbij druk of pijn in je gezicht? Dat kan wijzen op een bijholteontsteking, ook wel sinusitis genoemd.1 Artsen gebruiken deze term voor een ontsteking of infectie van de bijholtes. Die holtes zitten links en rechts van je neus, in je wangen en in je voorhoofd.2 Wanneer een allergie de oorzaak is, noemen we dat allergische sinusitis.

Bij een allergische reactie raken je bijholtes ontstoken en kunnen de holtes niet goed leeglopen. Daardoor blijft er slijm achter, waardoor bacteriën makkelijker groeien en een infectie veroorzaken.4 De klachten houden vaak langer aan dan bij een gewone verkoudheid en kunnen zelfs maanden blijven bestaan.5 Soms verdwijnen de klachten tijdelijk, maar ze keren regelmatig terug.2 

In dit artikel ontdek je wat een bijholteontsteking door allergie precies inhoudt en wat je eraan kunt doen. Je leest meer over de oorzaken en klachten, hoe een bijholteontsteking zich bij kinderen uit, wanneer je naar de huisarts moet, hoe de diagnose wordt gesteld en welke mogelijkheden er zijn om een allergische sinusitis te behandelen.

Jongen in bed, leunend op één elleboog en snuit zijn neus. Meer dan een kwart van de kinderen met langdurige bijholteontsteking heeft ook hooikoorts.(bron: Sedaghat et al., 2014).

Wat veroorzaakt allergische sinusitis?

Allergische sinusitis begint wanneer je een allergeen, zoals pollen, inademt.2,4,8 Volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) zijn een verstopte neus, druk of pijn in het gezicht en minder goed ruiken typische klachten bij een ontsteking van de bijholtes.17

Binnen in je neus en bijholtes zit een dun laagje. Dit laagje heet slijmvlies. Wanneer je afweersysteem een onschuldig stofje ten onrechte als gevaar ziet, start daar een reactie.8 Stoffen zoals pollen of huisstofmijt kunnen je bijholtes irriteren, waardoor het slijmvlies opzwelt en extra slijm aanmaakt.2,4 Je bijholtes lopen daardoor niet meer goed leeg en je voelt steeds meer druk of pijn in je gezicht.2,4,17

Een lopende of verstopte neus en veel niezen herken je misschien van allergische rinitis (hooikoorts).8 Omdat neusklachten en ontstoken bijholtes vaak samen voorkomen, noemen artsen dit ook wel rhinosinusitis.1 Allergische sinusitis is dus een vorm van rhinosinusitis die specifiek door een allergie wordt veroorzaakt.

 

Welke allergieën veroorzaken vaak allergische sinusitis?

Huisstofmijtallergie en pollenallergie komen het vaakst voor bij zowel kinderen als volwassenen met een chronische ontsteking van de bijholtes.6,7,¹⁸ Ook andere allergieën kunnen een rol spelen. Het gaat dan vaak om een allergie voor schimmel of huidschilfers van huisdieren zoals honden en katten. Het helpt om deze triggers bij jezelf te herkennen, want dat is vaak de eerste stap om beter om te leren gaan met allergische sinusitis.

Welke rol speelt het afweersysteem bij allergische sinusitis?

Allergische sinusitis ontstaat doordat je afweersysteem te heftig reageert. Het ziet een onschuldig stofje, zoals een allergeen, ten onrechte als gevaar.8

De antistoffen (IgE) in je bloed houden reacties van je lichaam in de gaten. Zodra je in contact komt met een allergische trigger, geven ze andere cellen het signaal om over te gaan op een allergische reactie.24

Die cellen maken stoffen vrij zoals histamine. Hierdoor stroomt er meer bloed en vocht naar het gebied waar de reactie moet ontstaan. Dat zorgt voor een zwelling van het slijmvlies en meer slijmproductie.8 Op deze manier probeert je lichaam het ‘gevaar’ weg te spoelen.

Donkerharige vrouw op straat die een neusspray tegen allergie gebruikt om klachten van allergische sinusitis en bijholteontsteking te verlichten – ze reageert op pollen.
Donkerharige vrouw op straat die een neusspray tegen allergie gebruikt om klachten van allergische sinusitis en bijholteontsteking te verlichten – ze reageert op pollen.

 

Allergische sinusitis symptomen: hoe herken je ze?

Typische klachten van allergische sinusitis zijn een verstopte neus, loopneus of pijn of druk in het gezicht of bovenste tanden.1 Meestal heb je minstens twee van deze symptomen tegelijkertijd. Andere klachten zijn onder meer een verminderde reuk, hoofdpijn of niezen.1 Ook druk bij het bukken en vieze geur uit de neus komen voor.25 Soms krijg je erge hoofdpijn, vooral wanneer de druk in je voorhoofdsholtes toeneemt.

Dit zijn de meest voorkomende symptomen van een bijholteontsteking:

  • Een verstopte of dichte neus
  • Pijn of druk in het gezicht, vooral bij het voorhoofd, wangen en rond de ogen
  • Een loopneus
  • Slijm dat via je keel naar achteren loopt (postnasale drip)
  • Verminderde reuk
  • Hoofdpijn
  • Slechte adem
  • Hoesten
  • Niezen

 

Kunnen kinderen allergische sinusitis krijgen?

Volgens gegevens van het Nederlands Huisartsen Genootschap komt sinusitis in de huisartsenpraktijk jaarlijks bij ongeveer 8 op de 1000 kinderen van 5 tot 17 jaar voor.17 Meer dan een kwart van de kinderen met een langdurige bijholteontsteking heeft ook last van hooikoorts.10 Ook bij kinderen zijn typische klachten een verstopte neus, loopneus, pijn in het gezicht en soms een slechte adem.7

Kinderen hoesten vaak meer, maar verliezen hun reuk minder snel dan volwassenen.9 Je kunt merken dat je kind prikkelbaar is, door de mond ademt, moeilijk eet of een verstopte klank heeft als het praat.5

 

Wanneer moet je naar de huisarts bij allergische sinusitis?

Het is verstandig om naar de huisarts te gaan als je klachten aanhouden.5 Een aanhoudende bijholteontsteking kan veel invloed hebben op je nachtrust, concentratie en gezondheid.9

Een langdurige sinusitis geeft vaak andere klachten dan een verkoudheid.  Bij sinusitis heb je langer last van klachten of kunnen ze telkens terugkomen.9 Bij kinderen kan een chronische bijholteontsteking hun leven zelfs meer beïnvloeden dan andere aandoeningen zoals astma of epilepsie.9 Ademhalen door de mond kan bovendien gevolgen hebben voor de groei van de kaak.11

Het is belangrijk dat de huisarts een diagnose stelt. Zo kun je je klachten gericht aanpakken.⁴ Soms heb je medicijnen nodig, maar vaak helpt het al om triggers te vermijden en de klachten gericht te behandelen.

Rook je toevallig en merk je dat je klachten maar niet overgaan? Houd er rekening mee dat roken irriteert en een bijholteontsteking in stand kan houden.

Als je je afvraagt “wat doen bij bijholte ontsteking?”, dan is het antwoord meestal: laat eerst goed onderzoeken waar de klachten vandaan komen.

Dokter onderzoekt een man met vermoeden van bijholteontsteking door zacht op zijn gezicht te drukken rond neus en jukbeenderen om pijn of druk te voelen.
Dokter onderzoekt een man met vermoeden van bijholteontsteking door zacht op zijn gezicht te drukken rond neus en jukbeenderen om pijn of druk te voelen.

 

Hoe stelt de huisarts de diagnose allergische sinusitis?

De huisarts stelt de diagnose allergische sinusitis meestal op basis van je klachten, je medische geschiedenis en eventuele allergieën in de familie.8 Soms doet de arts extra onderzoek, zoals een neus-endoscopie of een allergietest.12

Bij een neus-endoscopie kijkt de arts met een dunne buigzame camera in je neus en naar de openingen van de bijholtes.12 Zo wordt zichtbaar of je klachten passen bij een bijholteontsteking in de neus. Ook een huidpriktest of een bloedtest kan nuttig zijn.12

Omdat de symptomen die voortkomen uit een allergische rinitis, een verkoudheid en een bijholteontsteking door allergie erg op elkaar kunnen lijken, combineert de huisarts of specialist alle informatie van het onderzoek en eventuele uitslagen van een allergietest.¹² Zo weet de arts precies wat de oorzaak is en welke behandeling daarbij past.

 

Wat is het verschil tussen sinusitis en een gewone verkoudheid?

Zowel een bijholteontsteking als een verkoudheid kunnen zorgen voor een verstopte neus, een loopneus en keelpijn.13 Het verschil zit vooral in de duur: een gewone verkoudheid gaat meestal vanzelf binnen een paar dagen over, terwijl allergische sinusitis vaak langer aanhoudt, meestal meer dan tien dagen.3 Daarbij veroorzaakt sinusitis vaker pijn in het gezicht, vooral rond de neus, het voorhoofd en de ogen.2

 

Wat is het verschil tussen sinusitis en allergische rinitis?

Het verschil tussen een bijholteontsteking en allergische rinitis gaat vooral om waar de ontsteking zit.13 Allergische rinitis geeft klachten in je neusholtes, terwijl sinusitis of een allergische sinusitis in het slijmvlies van de bijholtes zit. Beide kunnen een verstopte of lopende neus veroorzaken. Bij een bijholteontsteking door allergie heb je vaker extra klachten, zoals pijn in het gezicht, een vieze adem of slijm dat een nare smaak heeft wanneer het naar je keel loopt (postnasale drip).13

 

Ben ik verkouden, heb ik sinusitis of allergische rinitis?

Dit handige overzicht laat je zien welke symptomen voorkomen bij allergische sinusitis, allergische rinitis en een verkoudheid.

Waarschijnlijk allergische sinusitis

Verminderde reuk1
Hoofdpijn die samenhangt met een verstopte bijholtes9
Soms keelpijn13
Slechte adem13
Slijm dat naar je keel loopt en vies smaakt (postnasale drip)13
Klachten van allergische rinitis erbij, zoals niezen en een verstopte neus1
Waarschijnlijk allergische rinitis

Alleen klachten zoals niezen en een verstopte neus of loopneus1
Donkere kringen onder de ogen (ook wel allergic shiners genoemd) 1
Last van jeukende rode ogen (allergische oogontsteking)1
Kinderen wrijven vaak hun neus omhoog (de allergische groet)1
Waarschijnlijk verkouden

Duurt maar een paar dagen13
Keelpijn komt vaak voor9
Soms kortdurende lichte koorts2
Spierpijn en pijn in je lichaam13
Kan het hele jaar door optreden, maar vooral in de herfst en winter als we meer binnen zitten9

 

Allergische sinusitis behandelen: wat zijn de beste manieren?

Allergische sinusitis behandelen kan op twee manieren. Je kunt je klachten verminderen met symptomatische medicatie. Dit zijn medicijnen zoals antihistaminica, neuscorticosteroïden, zoutwatersprays en ontzwellende middelen. Een tweede manier is met allergie immunotherapie.12

Meestal gaat het na gebruik van medicijnen even beter: de medicijnen verminderen een verstopte neus, verlichten druk of pijn in het gezicht en zorgen ervoor dat je weer beter kunt ademen. Mocht dit niet voldoende werken of krijg je je bijholteontsteking door allergie niet onder controle, dan kun je met een allergiespecialist bespreken of immunotherapie een oplossing kan zijn.12

Met immunotherapie leert het afweersysteem stap voor stap om minder heftig te reageren op allergietriggers zoals pollen of huisstofmijt. Zo kunnen de klachten en de kans op herhaling van de ontsteking mogelijk verminderen.

 

Wat doen bij bijholteontsteking: symptomatische medicatie en immunotherapie

Er zijn verschillende soorten symptomatische medicatie, middelen en methoden die kunnen helpen bij klachten van allergische sinusitis of een bijholteontsteking:

  • Antihistaminica: verlichten een loopneus, niezen en jeuk aan neus of ogen.8 Ze kunnen ook een verstopte neus iets verminderen. Verkrijgbaar als tabletten of neusspray.8
  • Corticosteroïden: een corticosteroïd-neusspray vermindert zwelling en slijm in de bijholtes, waardoor druk of pijn in je gezicht kan afnemen.15
  • Zoutwatersprays: Spoelen met een zoutoplossing of een beetje warm water kan helpen om de neus schoon te maken. Zo kun je weer beter door je neus ademen. Bovendien zorgt het ervoor dat andere neussprays beter werken.16 Je kunt ook zelf een neusspray maken met een theelepel zout en lauw water. Let op: gebruik geen kokendheet water, dit kan je slijmvliezen verbranden!
  • Ontzwellende middelen/decongestiva: beschikbaar als tabletten of neussprays. Een neusspray geeft vaak snel verlichting, maar gebruik deze maar een paar dagen; te lang gebruik kan de klachten juist verergeren.5
  • Met allergie immunotherapie train je je met gecontroleerde doses van het allergeen je afweersysteem stap voor stap om rustiger te reageren op allergietriggers zoals pollen, huisstofmijt of huidschilfers van dieren.17,19 Onderzoek laat zien dat deze behandeling kan helpen bij mensen die vaak last hebben van allergische sinusitis of een bijholteontsteking door allergie.2,14,20 De behandeling kan bestaan uit tabletten of injecties. Welke vorm geschikt is, hangt af van je leeftijd en van de allergietrigger. Bespreek daarom de mogelijkheden met je huisarts.

Je kunt je behoorlijk ziek voelen van de ontsteking. Je voelt druk in het gezicht en soms heb je pijn in je bovenkaak. Als je hard snuit kan er soms zelfs een beetje bloed of extra snot vrijkomen. Bukken maakt de pijn erger. Je kunt een pijnstiller innemen als je erge pijn hebt. Let op: antibiotica helpen niet. En overleg met je huisarts als je je zorgen maakt of de ontsteking niet over lijkt te gaan.

Vrouw wandelt buiten op het platteland, tilt haar hoofd op om frisse lucht in te ademen – haar hooikoorts en bijholteontsteking door allergie zijn onder controle.

Samenvatting: allergische sinusitis

Allergische sinusitis is een bijholteontsteking door allergie. De ontsteking ontstaat doordat je afweersysteem reageert op allergenen zoals pollen, huisstofmijt of huidschilfers van dieren.20 Door de ontsteking zwelt het slijmvlies op, raken de bijholtes geblokkeerd en kunnen ze niet goed leeglopen. Tegelijkertijd maakt je lichaam extra slijm aan in een poging de ontsteking weg te spoelen.1 Dit geeft klachten zoals een verstopte neus of lopende neus, pijn in je gezicht of druk rond het voorhoofd.20

Heb je klachten die lang aanhouden of waar je veel last van hebt, neem dan contact op met je huisarts.5 Behandeling kan bestaan uit medicijnen zoals antihistaminica of neuscorticosteroïden om zwelling en verstopping te verminderen.12 Mogelijk kom je in aanmerking voor allergie-immunotherapie. Deze therapie traint je afweersysteem om minder heftig te reageren op de allergenen die je klachten veroorzaken.2

Veelgestelde vragen over allergische sinusitis

Hieronder lees je antwoorden op veelgestelde vragen over allergische sinusitis.

Kan een allergie een bijholteontsteking veroorzaken?

Ja. Een allergie kan een reactie van je afweersysteem uitlokken waardoor een ontsteking in de bijholtes ontstaat.20 Die bijholtes zitten links en rechts van je neus. Door de ontsteking kunnen je holtes verstopt raken en kan het slijm niet goed afgevoerd worden.20 Bacteriën of schimmels kunnen in dit slijm vast komen te zitten en zo een bijholteontsteking veroorzaken.20

Gaat allergische sinusitis vanzelf over?

Nee, allergische sinusitis gaat meestal niet vanzelf over.2,5 Het kan een chronische ontsteking worden of steeds terugkomen.5 Door allergietriggers te vermijden of je allergie te behandelen, kun je de klachten vaak beter onder controle houden.21

Maakt allergische sinusitis astma erger?

Ja. Mensen met allergische rinitis en sinusitis hebben vaak ernstiger astmaklachten en meer aanvallen.23 Uit onderzoek blijkt dat allergische rinitis, dat vaak leidt tot een bijholteontsteking,1 het risico op het ontwikkelen van astma tot wel zeven keer kan vergroten.23

Sinusitis zit in je bovenste luchtwegen en astma in je longen. Je longen en bovenste luchtwegen maken deel uit van hetzelfde ademhalingssysteem.23 Heb je al astma, dan is de kans groter dat je ook sinusitis krijgt.23 Ongeveer de helft van de mensen met matig tot ernstig astma ontwikkelt een chronische bijholteontsteking.2

Is allergische sinusitis hetzelfde als chronische sinusitis?

Niet altijd. Allergische sinusitis is vaak chronisch, maar dat hoeft niet.12 Chronische bijholteontsteking betekent dat de klachten langer dan twaalf weken aanhouden.12 Bij een acute bijholteontsteking duren de klachten korter, meestal minder dan vier weken.12 Komen zulke acute ontstekingen steeds terug, dan kan dat wijzen op een onderliggende allergie.

Wat zijn neuspoliepen en worden ze veroorzaakt door allergische sinusitis?

Neuspoliepen zijn goedaardige zwellingen in het ontstoken slijmvlies van je neus.1 Ze kunnen de bijholtes gedeeltelijk blokkeren en zo een bijholteontsteking veroorzaken.12 Mogelijk speelt een allergie een rol bij het ontstaan van allergische sinusitis met neuspoliepen, maar dit is nog niet helemaal duidelijk.14

Heb je een chronische bijholteontsteking en neuspoliepen, dan is de kans groter dat je ook last hebt van luchtwegallergieën zoals een allergie voor huisstofmijt of pollen.6

 

Kunnen baby’s sinusitis krijgen?

Ja, ook baby’s en jonge kinderen kunnen een bijholteontsteking krijgen, al komt het minder vaak voor. Het slijmvlies dat in de kaakholtes zit kan al vroeg ontstoken raken. In de voorhoofdsholtes komt dat minder voor, omdat deze holtes zich meestal pas rond de leeftijd van 6 tot 8 jaar beginnen te ontwikkelen.17,25

Klachten lijken soms op een gewone verkoudheid: een verstopte neus, hoesten of slijm dat naar de keel loopt. Hierdoor kun je denken dat het een onschuldige verkoudheid is, maar soms zit er toch een bijholteontsteking achter.

Let op: stoom nooit met kokend water als je kind klachten heeft. Het is veiliger om een neusspray of zoutoplossing te kopen, waarbij een paar druppels vaak genoeg zijn. Snuit je kind hard, dan kan er een beetje bloed meekomen. Wordt je kind snel zieker of heeft het een slechte afweer, ga dan naar de huisarts.26

 

Kan een allergie een bijholteontsteking veroorzaken?

Ja. Een allergie kan een reactie van je afweersysteem uitlokken waardoor een ontsteking in de bijholtes ontstaat.20 Die bijholtes zitten links en rechts van je neus. Door de ontsteking kunnen je holtes verstopt raken en kan het slijm niet goed afgevoerd worden.20 Bacteriën of schimmels kunnen in dit slijm vast komen te zitten en zo een bijholteontsteking veroorzaken.20

Gaat allergische sinusitis vanzelf over?

Nee, allergische sinusitis gaat meestal niet vanzelf over.2,5 Het kan een chronische ontsteking worden of steeds terugkomen.5 Door allergietriggers te vermijden of je allergie te behandelen, kun je de klachten vaak beter onder controle houden.21

Maakt allergische sinusitis astma erger?

Ja. Mensen met allergische rinitis en sinusitis hebben vaak ernstiger astmaklachten en meer aanvallen.23 Uit onderzoek blijkt dat allergische rinitis, dat vaak leidt tot een bijholteontsteking,1 het risico op het ontwikkelen van astma tot wel zeven keer kan vergroten.23

Sinusitis zit in je bovenste luchtwegen en astma in je longen. Je longen en bovenste luchtwegen maken deel uit van hetzelfde ademhalingssysteem.23 Heb je al astma, dan is de kans groter dat je ook sinusitis krijgt.23 Ongeveer de helft van de mensen met matig tot ernstig astma ontwikkelt een chronische bijholteontsteking.2

Is allergische sinusitis hetzelfde als chronische sinusitis?

Niet altijd. Allergische sinusitis is vaak chronisch, maar dat hoeft niet.12 Chronische bijholteontsteking betekent dat de klachten langer dan twaalf weken aanhouden.12 Bij een acute bijholteontsteking duren de klachten korter, meestal minder dan vier weken.12 Komen zulke acute ontstekingen steeds terug, dan kan dat wijzen op een onderliggende allergie.

Wat zijn neuspoliepen en worden ze veroorzaakt door allergische sinusitis?

Neuspoliepen zijn goedaardige zwellingen in het ontstoken slijmvlies van je neus.1 Ze kunnen de bijholtes gedeeltelijk blokkeren en zo een bijholteontsteking veroorzaken.12 Mogelijk speelt een allergie een rol bij het ontstaan van allergische sinusitis met neuspoliepen, maar dit is nog niet helemaal duidelijk.14

Heb je een chronische bijholteontsteking en neuspoliepen, dan is de kans groter dat je ook last hebt van luchtwegallergieën zoals een allergie voor huisstofmijt of pollen.6

 

Kunnen baby’s sinusitis krijgen?

Ja, ook baby’s en jonge kinderen kunnen een bijholteontsteking krijgen, al komt het minder vaak voor. Het slijmvlies dat in de kaakholtes zit kan al vroeg ontstoken raken. In de voorhoofdsholtes komt dat minder voor, omdat deze holtes zich meestal pas rond de leeftijd van 6 tot 8 jaar beginnen te ontwikkelen.17,25

Klachten lijken soms op een gewone verkoudheid: een verstopte neus, hoesten of slijm dat naar de keel loopt. Hierdoor kun je denken dat het een onschuldige verkoudheid is, maar soms zit er toch een bijholteontsteking achter.

Let op: stoom nooit met kokend water als je kind klachten heeft. Het is veiliger om een neusspray of zoutoplossing te kopen, waarbij een paar druppels vaak genoeg zijn. Snuit je kind hard, dan kan er een beetje bloed meekomen. Wordt je kind snel zieker of heeft het een slechte afweer, ga dan naar de huisarts.26

 

We zijn er om je te helpen

Bedankt voor het lezen van dit artikel over allergische sinusitis. Heb je nog vragen? Je kunt ons vinden op  Facebook en  Instagram.  Ook op ons Youtube-kanaal vind je filmpjes over de onderwerpen die voor jou belangrijk zijn. Wil je ons liever direct benaderen? Neem gerust contact met ons op via e-mail.

Op allesoverallergie.nl maken wij wetenschappelijk onderbouwde informatie over allergie eenvoudig beschikbaar. De kennis die wij hebben opgedaan, delen wij graag met zoveel mogelijk mensen. Zo kunnen wij mensen met allergie waar mogelijk helpen. Om dit goed te kunnen doen, gebruiken wij actuele en betrouwbare informatiebronnen. Onze informatie wordt door gezondheidsprofessionals beoordeeld, voordat wij deze delen. De redactie van allesoverallergie.nl streeft ernaar om altijd nauwkeurig, duidelijk en objectief te communiceren. In dit redactiebeleid staat hoe wij dat doen.

Laatst medisch beoordeeld op 30 oktober 2025

Download de checklist voor de afspraak over je allergieklachten.

Naar je huisarts?

Lees verder

Kinderen met een luchtwegallergie hebben een hoger risico om later astma te ontwikkelen.

Kinderen met allergie

Lees verder

Het lichaam reageert anders bij verschillende allergieen.

Allergieklachten herkennen?

Lees verder

Literatuurlijst

1. Dykewicz, M. S., et al. (2010). Rhinitis and sinusitis. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 125(2), S103–S115. https://www.jacionline.org/article/S0091-6749(09)02881-4/fulltext

2. Allergy and Asthma Network. (2025, 31 maart). Sinusitis. https://allergyasthmanetwork.org/health-a-z/sinusitis/

3. Asthma and Allergy Foundation of America. (2025, 31 maart). Sinusitis (Sinus infection or Sinus inflammation). https://aafa.org/allergies/allergy-symptoms/sinusitis-sinus-infection/

4. American Academy of Allergy Asthma and Immunology. (2025, 31 maart). Sinusitis. https://www.aaaai.org/tools-for-the-public/conditions-library/allergies/sinusitis

5. NHS Inform. (2025, 31 maart). Sinusitis. https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/ears-nose-and-throat/sinusitis/

6. Philpott, C. M., Erskine, S., Hopkins, C., et al. (2018). Prevalence of asthma, aspirin sensitivity and allergy in chronic rhinosinusitis: Data from the UK National Chronic Rhinosinusitis Epidemiology Study. Respiratory Research, 19(1), 129. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6020303/

7. Badr, D. T., Gaffin, J. M., & Phipatanakul, W. (2016). Pediatric rhinosinusitis. Current Treatment Options in Allergy, 3(3), 268–281. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5193235/

8. Scadding, G. K. (2008). Rhinitis and sinusitis. In Clinical Respiratory Medicine (pp. 409–423). https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7173501/

9. Fokkens, W. J., et al. (2020). European position paper on rhinosinusitis and nasal polyps 2020. Rhinology, Suppl 29, 1–464. https://www.rhinologyjournal.com/Documents/Supplements/supplement_29.pdf

10. Sedaghat, A. R., Phipatanakul, W., & Cunningham, M. J. (2014). Prevalence of and associations with allergic rhinitis in children with chronic rhinosinusitis. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 78(2), 343–347. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3966022/

11. Zhao, Z., Zheng, L., Huang, X., et al. (2021). Effects of mouth breathing on facial skeletal development in children: A systematic review and meta-analysis. BMC Oral Health, 21(1), 108. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7944632/

12. Kwon, E., & O’Rourke, M. C. (2025). Chronic sinusitis. In StatPearls. StatPearls Publishing. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441934

13. American Academy of Allergy Asthma and Immunology. (2025, 31 maart). Colds, allergies and sinusitis – How to tell the difference. https://www.aaaai.org/Aaaai/media/MediaLibrary/PDF%20Documents/Libraries/EL-allergies-colds-allergies-sinusitis-patient.pdf

14. Cantone, E., Gallo, S., Torretta, S., et al. (2022). The role of allergen-specific immunotherapy in ENT diseases: A systematic review. Journal of Personalized Medicine, 12(6), 946. https://www.mdpi.com/2075-4426/12/6/946

15. Asthma and Allergy Foundation of America. (2025, 31 maart). Nasal allergies (rhinitis). https://aafa.org/allergies/allergy-symptoms/rhinitis-nasal-allergy-hayfever/

16. Santoro, E., Kalita, P., & Novak, P. (2021). The role of saline nasal sprays or drops in nasal hygiene: A review of the evidence and clinical perspectives. Rhinology Online, 4, 1–16. https://www.rhinologyonline.org/Rhinology_online_issues/manuscript_102.pdf

17. Nederlands Huisartsen Genootschap. (2014). NHG-Standaard Acute rhinosinusitis (derde herziening). Huisarts & Wetenschap, 57(10), 537–547. https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/acute-rhinosinusitis

18. Nederlands Huisartsen Genootschap. (2018). NHG-Standaard Allergische en niet-allergische rhinitis (tweede herziening). Huisarts & Wetenschap, 61(1), 20–31. https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/allergische-en-niet-allergische-rinitis

19. Roberts, G., Pfaar, O., Akdis, A., et al. (2017). EAACI guidelines on allergen immunotherapy: Allergic rhinoconjunctivitis. Allergy. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/all.13317

20. Australasian Society of Clinical Immunology and Allergy (ASCIA). (2025, 31 maart). Sinusitis and allergy. https://www.allergy.org.au/patients/allergic-rhinitis-hay-fever-and-sinusitis/sinusitis-and-allergy

21. American Academy of Allergy Asthma and Immunology. (2025, 31 maart). Sinusitis treatment and management. https://www.aaaai.org/conditions-treatments/allergies/sinusitis

22. Dixon, A., et al. (2006). Allergic rhinitis and sinusitis in asthma: Differential effects on symptoms and pulmonary function. Chest, 130(2), 429–435. https://www.rima.org/web/medline_pdf/Chest2006_429-35.pdf

23. Burgess, J. A., Walters, E. H., Byrnes, G. B., et al. (2007). Childhood allergic rhinitis predicts asthma incidence and persistence to middle age: A longitudinal study. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 120(4), 863–869. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0091-6749(07)01392-9

24. Richtlijnendatabase. (2025, 11 september). Relevantie inhalatieallergie bij CRS. In Chronische rhinosinusitis en neuspoliepen. Federatie Medisch Specialisten. https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/chronische_rhinosinusitis_en_neuspoliepen/diagnostiek_bij_crs/relevantie_inhalatieallergie_bij_crs.html

25. Thuisarts.nl. (2025, 11 september). Ik heb een bijholteontsteking. Nederlands Huisartsen Genootschap. https://www.thuisarts.nl/bijholte-ontsteking

26. KNO-vereniging. (z.d.). Neusbijholte-ontsteking (patiënteninformatie). Geraadpleegd op 12 september 2025.
https://www.kno.nl/patienten-informatie/neus/neusbijholte-ontsteking/