Kortademigheid

Kortademigheid kan veel verschillende oorzaken hebben. Eén van de oorzaken kan allergisch astma zijn, maar kortademigheid kan ook een symptoom zijn van een hartziekte of een longontsteking. Als je last hebt van een allergie in de luchtwegen, kan dit je ademhaling beïnvloeden en benauwdheid veroorzaken. Ook kun je een loopneus of verstopte neus hebben, een rood gezicht krijgen of last hebben van jeuk.²

Een allergie ontstaat wanneer je immuunsysteem heftig reageert op een -meestal - onschadelijke stof, zoals huisstofmijt, pollen of huidschilfers van huisdieren. Herken je dit? Overleg dan zeker met de huisarts, hoe onbelangrijk je klachten ook lijken. De huisarts kan je namelijk helpen bij je klachten.  

Lees verder om meer te weten te komen over wat kortademigheid veroorzaakt en hoe het past bij andere allergieklachten.

Kortademigheid – ook wel bekend als dyspnoe - treft miljoenen mensen.¹ Uit onderzoek is gebleken dat niet iedereen kortademigheid als een probleem ervaart. Dit is het geval als de kortademigheid overeenkomt met de geleverde inspanning.³⁴ 

Kortademigheid kan ook ontstaan zonder dat hiervoor inspanning is gepleegd. In dat geval ligt de oorzaak ergens anders, en is er een onderscheid tussen acute en chronische kortademigheid.³⁴

Acute kortademigheid kan enkele uren of dagen aanhouden. Chronische kortademigheid betekent dat het minstens 4-8 weken aanhoudt.¹ De meest voorkomende oorzaken voor chronische kortademigheid zijn: ¹

• Allergie^1,7
• Astma⁷
• Luchtweginfectie
• Hartziekte
• Chronische bronchitis
• Chronische obstructieve longziekte (COPD)
• Longontsteking
• Longembolie (bloedstolsel in de long)

Misschien heb je al een tijdje moeite met ademhalen en merk je dat het langzaam erger wordt, bijvoorbeeld al bij lichte inspanning of wanneer je de trap oploopt. Dit kan een symptoom zijn van een allergie. Zo kunnen sommige mensen die al jarenlang een allergie voor huisstofmijt hebben, bijvoorbeeld ineens merken dat hun allergische rinitis (neusklachten) dieper in de longen ook klachten veroorzaakt. Dat is mogelijk, omdat de onderste en de bovenste luchtwegen met elkaar verbonden zijn. Uit onderzoek is gebleken dat allergische rhinitis op die manier mogelijk kan leiden tot astma⁹ en dat 30-40% van de mensen met allergische rinitis ook symptomen van astma heeft.³⁰

Als je kortademigheid plotseling binnen een uur is opgekomen en gepaard gaat met netelroos en zwelling, kun je anafylaxie hebben. Deze ernstige allergische reactie treft je hele lichaam. Het kan levensbedreigend zijn en vereist onmiddellijk medisch handelen.⁶

Er zijn vier hoofdsymptomen van allergisch astma die de luchtwegen aantasten:²⁷

• Kortademigheid
• Benauwdheid, het gevoel dat je geen lucht krijgt
• Piepende ademhaling
• Hoesten (vaak met slijm)
• Druk op de borst

Sommige mensen met een allergie ontwikkelen na verloop van tijd meerdere allergieën en mogelijk ook astma.⁹ Dit wordt de atopische of allergische mars genoemd. Meestal begint het op jonge leeftijd met atopische dermatitis (huidontsteking), waar allergische rinitis en astmasymptomen op kunnen volgen.¹⁹

Het risico op het ontwikkelen van allergisch astmaklachten neemt toe als je hooikoorts, eczeem of een andere atopische aandoening hebt.⁷ Een astma-aanval kan dan optreden wanneer je de trigger, een omgevingsallergeen, inademt.⁷

In de lucht zweven stoffen of allergenen die kortademigheid kunnen veroorzaken. Voorbeelden daarvan zijn onder andere: ^7,9

• Huisstofmijt⁹
• Pollen³
• Huidschilfers van dieren, meestal van katten en honden, maar andere dieren kunnen ook allergische symptomen veroorzaken⁴
• Schimmel¹¹.

Symptomen van een allergie in de luchtwegen zijn: ^{2, 8}

• Jeukende, loopneus of verstopte neus
• Niezen
• Jeukende, rode of tranende ogen
• Postnasale drip (slijm dat naar de keel loopt)
• Sinushoofdpijn
• Heesheid

Acute kortademigheid kan wijzen op anafylaxie. Dit is een plotselinge, ernstige allergische reactie, meestal op voedsel, insectengif of medicijnen.²⁰ Een anafylactische reactie kan levensbedreigend zijn. Het is dus heel belangrijk onmiddellijk medische hulp te zoeken als dit gebeurt.⁶ Ook is het van levensbelang om anafylaxie niet te verwarren met hyperventilatie.

Naast kortademigheid kan anafylaxie ook de volgende klachten veroorzaken:⁶

• Je licht in het hoofd voelen of flauwvallen
• Moeite met ademhalen, zoals snel of oppervlakkig ademen
• Piepen
• Een snelle hartslag
• Klamme huid
• Vernauwing van de luchtwegen
• Verwarring of een angstig gevoel
• Bewustzijn verliezen

Als je denkt dat iemand een anafylactische shock heeft, is het belangrijk om te controleren of iemand noodmedicatie bij zicht heeft. Mensen die van zichzelf weten dat ze risico lopen op anafylaxie, hebben soms hun eigen adrenalinepennen bij zich. Meestal dragen ze twee van deze injectorpennen bij zich.⁶ Dit is voor het geval de eerste niet werkt of één dosis niet genoeg is.⁶ 

Breng iemand met een anafylactische shock altijd naar het ziekenhuis, ook als ze medicatie hebben gebruikt of als het beter lijkt te gaan. Er is namelijk altijd een kans op een vertraagde secundaire reactie.⁶

Overleg altijd met je huisarts als je last hebt van kortademigheid. De huisarts kan na lichamelijk onderzoek eventuele andere aandoeningen uitsluiten en een behandelplan voor je opstellen. Ook kan je arts je advies geven over hoe je je klachten kunt beheersen.

Er bestaan granules (korrels) en tabletten tegen kortademigheid. Dit zijn leukotrieenreceptorantagonisten (LTRA’s).²⁸ Bij lagere luchtwegklachten wordt bij de behandeling vaak gebruikgemaakt van te inhaleren corticosteroïden, indien nodig in combinatie met een ander medicijn.²⁸

Je arts kan allergie-immunotherapie (AIT) voorstellen als een behandeloptie die zich richt op het aanpakken van de oorzaak. Dit wordt ook wel desensibilisatie genoemd. Je krijgt dan herhaalde kleine doses van de trigger om je lichaam te helpen de stof te verdragen. Omdat het tijd kost voor het immuunsysteem om opnieuw te leren en te onthouden, duurt een kuur met allergie-immunotherapie meestal drie tot vijf jaar. ²³

Heb je het idee dat je je klachten niet onder controle hebt, is het aan te raden om je huisarts te bezoeken. Om je zo goed mogelijk voor te bereiden op je bezoek aan de huisarts, kun je onze checklist invullen. Deze kan je helpen met het bijhouden van je klachtenscores en het verzamelen van alle informatie waar je arts je mogelijk naar gaat vragen.

Als je denkt dat een allergie de oorzaak is van je kortademigheid, kun je je huisarts vragen om een test te doen. Er zijn verschillen testen die de oorzaak van je klachten kunnen bepalen.¹⁷

Een bloedonderzoek of bloedtest wordt ook wel een serumbepaling genoemd. Bij een bloedtest wordt er een beetje bloed afgenomen, wat in een laboratorium wordt getest op immunoglobuline E (IgE) antilichamen.¹⁷ Je lichaam maakt deze IgE-antilichamen aan als verdediging tegen een stof die het als een bedreiging beschouwt.^3,9 Een positieve testuitslag toont aan dat je gevoelig bent voor een allergeen en mogelijk een allergie hebt.

Je arts heeft mogelijk al een idee waar je allergisch voor bent. In dat geval kan je arts een component bloedtest aanvragen, waarbij het laboratorium op zoek gaat naar specifieke IgE-antilichamen die bijvoorbeeld gericht zijn op huisstofmijtallergenen.^17,9 Als je arts vermoedt dat je kortademigheid wordt veroorzaakt door meerdere allergenen, zullen ook die allergenen worden meegenomen in de test.¹⁷

Bij een huidpriktest wordt het vermoedelijke allergeen op je arm aangebracht. Ook wordt de huid met een fijne naald aangeprikt.¹⁷ Je kunt lichte zwelling en misschien wat roodheid zien. Dit is een positieve uitslag en het duurt meestal 15-20 minuten om zich te ontwikkelen.¹⁷

De resultaten van een plaktest verschijnen later dan die van een huidpriktest. Meestal draag je een pleister met het vermoedelijke allergeen 48 uur lang. Wanneer de pleister wordt verwijderd, moet je 15-60 minuten wachten voordat je het resultaat ziet.¹⁷

Naast allergie kan ook luchtvervuiling leiden tot astmaklachten, waaronder dus ook kortademigheid. Helaas is luchtvervuiling wereldwijd een groeiend probleem, aangezien veel landen moeite hebben om de CO²-uitstoot terug te dringen.¹⁶ Luchtvervuiling komt zowel binnen als buiten voor.

Typische verontreinigende stoffen die binnen voorkomen zijn onder andere:

• Tabaksrook
• Steenkoolverbranding³¹
• Chemische dampen van meubels³²
• Chemische stoffen in huisstof³³

Typische verontreinigende stoffen die buiten voorkomen zijn onder andere:

• Uitstoot van transport
• Energiecentrales
• Landbouwverbranding
• Bosbranden

Het is moeilijk om aan deze stoffen te ontkomen. Zelfs in de baarmoeder is een kind vatbaar voor luchtvervuiling. Prenatale blootstelling lijkt invloed te hebben op het zich ontwikkelende immuunsysteem, waardoor het risico op het op jonge leeftijd ontwikkelen van allergieën en astmaklachten toeneemt.²⁴

Kortademigheid heeft veel oorzaken en kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een allergie, een longziekte of een infectie.¹ Als je arts een allergie heeft vastgesteld, stelt hij of zij je waarschijnlijk verschillende behandelingsopties voor en legt je uit hoe je je klachten onder controle kunt houden.  

Als je een seizoensgebonden allergie hebt, zoals hooikoorts, kan het moeilijker worden om te ademen wanneer het pollen aantal bijzonder hoog is. In de lucht zwevende allergenen zoals pollen, huisstofmijt en huidschilfers van huisdieren kunnen moeilijk te vermijden zijn, dus het kan nodig zijn om meer maatregelen te nemen wanneer symptomen toenemen.

Laatst medisch beoordeeld 11 september 2024