Gluten zijn eiwitten die voorkomen in granen zoals tarwe, spelt, rogge en gerst. Als je met je vinger in een vers brood drukt, veert het terug. Gluten zorgen voor die luchtigheid in brood. Als je een glutenintolerantie hebt kun je deze gluten, en de producten waar ze in zitten, niet verdragen. Zo’n 170.000 Nederlanders hebben een vorm van glutenintolerantie, ongeveer 1 procent van de bevolking (bron: www.voedingscentrum.nl).
Glutenintolerantie kan leiden tot veel verschillende klachten. We hebben de meest voorkomende klachten op een rijtje gezet. Deze klachten kunnen van vaag en mild tot vrij heftig zijn.
Darmklachten:
Overige lichamelijke klachten:
Geestelijke klachten:
Naast de bovenstaande klachten kunnen kinderen met glutenintolerantie andere klachten ervaren zoals:
Als je glutenintolerantie hebt kun je gluten niet verdragen. Door het eten van bepaalde voedingsmiddelen met gluten beschadig je het slijmvlies van je dunne darm beschadigen. Hierdoor bezwijken gezonde darmvlokken in de dunne darm. Dat zit zo: gluten-intolerantie is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het immuunsysteem zich tegen het lichaam zelf keert. Cellen die goed functioneren in het lichaam worden hierbij aangevallen omdat het lichaam antistoffen aanmaakt. Dit zorgt voor een ontstekingsreactie.
Soms wordt de term coeliakie (spreek uit seuliakie) gebruikt. Dit is de officiële benaming voor de auto-immuunziekte. Om verwarring te voorkomen spreken wij over glutenintolerantie.
Darmvlokken zijn essentieel bij een goede darmwerking en zorgen voor een goede opname van voedingsstoffen. Darmvlokken wil je dus zo gezond mogelijk houden. Coeliakie is een erfelijke aandoening die niet te genezen is. Het volgen van een levenslang glutenvrij dieet is de enige behandeling.
Wat precies de oorzaak is van glutenintolerantie, is niet bekend. Wel is bekend dat erfelijkheid een rol kan spelen. Een kind heeft 5-10% meer kans op het ontwikkelen van glutenintolerantie als één van de ouders het ook heeft. Dit kan ook op latere leeftijd nog gebeuren.
Glutenallergie is een veelgebruikte term die eigenlijk niet bestaat. Bij een allergie reageert het immuunsysteem overdreven op een ongevaarlijke stof van buitenaf, zoals pollen of gras. Bij een glutenintolerantie maakt het lichaam afweerstoffen, ook wel antilichamen, aan tegen het eiwit dat in gluten voorkomt. De antilichamen die het lichaam aanmaakt beschadigen de darmwand.
Glutenintolerantie en glutensensitiviteit zijn niet hetzelfde. Wanneer je glutensensitief bent heb je na het eten van gluten last van klachten. Deze zijn echter niet aantoonbaar in het bloed of in de darmen. Om glutensensitiviteit vast te stellen is het van belang dat een glutenintolerantie en andere darmziekten worden uitgesloten. Vervolgens wordt gluten uit het voedingspatroon gehaald om te kijken of de darmklachten verminderen. In tegenstelling tot glutenintolerantie is glutensensitiviteit geen auto-immuunziekte.
Omdat gluten voorkomen in granen zoals tarwe, rogge en spelt zitten ze in veel producten waarin deze verwerkt zijn. Dus niet alleen in brood, maar ook koekjes, crackers, taart en allerlei kant en klaar sauzen en maaltijden. Het is dus nog niet zo makkelijk om gluten uit de weg te gaan. Gelukkig zijn er inmiddels veel glutenvrije alternatieven en wordt op de verpakking veelal aangegeven of een voedingsmiddel gluten bevat, door het glutenvrij symbool: Een tarwespriet met een streep erdoor.
Heb je klachten die je niet goed kan plaatsen, maar die sterk lijken op bovenstaande? Dan is het verstandig je te laten testen door een arts. Zo kan je daadwerkelijk laten vaststellen of je last hebt van een glutenintolerantie. Dit doet de huisarts door middel van een bloedonderzoek. De arts kijkt of je bloed antistoffen tegen gluten bevat. Als er antistoffen worden gevonden kan er verder onderzoek gedaan worden. Worden er geen antistoffen gevonden dan is het zo goed als zeker dat een glutenintolerantie is uitgesloten.
Als er uitgebreider onderzoek gedaan moet worden wordt er een gastroscopie gemaakt. Dit is een kijkonderzoek van de darm waarbij een slangetje via de slokdarm en de maag bij de twaalfvingerige darm komt, dit is het eerste gedeelte van de dunne darm. Daar wordt een klein stukje darmweefsel weggehaald en vervolgens onder de microscoop bekeken of de darmvlokken beschadigd zijn. Met de gastroscopie kan een glutenintolerantie definitief vastgesteld worden.
De behandeling bestaat uit het volgen van een glutenvrij dieet, je hele leven lang. Bij het opstellen van een glutenvrij dieet kan hulp van een diëtist raadzaam zijn.
Wanneer je last hebt van een glutenintolerantie betekent dit dat je bepaalde voedingsmiddelen beter niet kunt eten. Voedingsmiddelen zoals, brood, pasta, couscous, snacks, kant en klare koekjes, snoep, soepen en sauzen en allerlei andere kant en klare producten zijn de aanleiding tot je klachten. Het is dan verstandig om in overleg met je arts gluten uit je voedingspatroon weg te laten.
Om geen tekorten op te lopen zul je bepaalde vitamines en mineralen die in granen voorkomen moeten vervangen. Soms vallen die aanpassingen reuze mee, denk aan het eten van zilvervliesrijst in plaats van witte rijst. Andere alternatieven zijn quinoa, boekweit, aardappelen of havermout. En zo zijn er nog veel meer voedingsmiddelen die je gewoon kunt eten zonder klachten te ervaren.
Ga op onderzoek uit
Er zijn veel voedingsmiddelen zonder gluten waarmee je heerlijke gerechten kunt maken.
Praat erover
Vertel vrienden en familie over je klachten en waarom je sommige voedingsmiddelen écht niet kunt eten.
Lekker schoon
Het klinkt misschien flauw, maar zorg voor een super schone keuken. Ook een klein beetje brood of pasta kan al zorgen dat je klachten krijgt.
FF checken
Het voedingscentrum heeft een app ontwikkeld waarbij je gemakkelijk kunt zien of voedingsmiddelen gluten bevatten.
Deel de beste glutenvrije recepten
Er zijn gelukkig heel veel lekkere glutenvrije gerechten. Deel jouw favoriete recept via sociale media, zodat anderen er ook van kunnen genieten.
Vraag advies
Bezoek bij twijfel over de aard van je klachten altijd je huisarts of vraag advies aan een diëtist.
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Nutrimedia, specialiseerde voedingsdeskundigen en diëtisten op gebied van voeding en gezondheid.
