4 behandelopties voor hooikoorts

medicatie en praktische tips

Moet je vaak niezen en heb je last van een verstopte neus of juist een loopneus? Dan kan het zijn dat je last hebt van hooikoorts.

Hooikoorts is een allergische reactie veroorzaakt door het inademen van stuifmeel, ook wel pollen genoemd, afkomstig van bepaalde grassen of bomen. Wanneer je dit stuifmeel in je ogen, neus, mond, keel of luchtpijp krijgt, worden je slijmvliezen dikker en zullen ze meer slijm maken. Je kunt ook juist een droge keel of droge mond krijgen. Hoewel hooikoorts vervelend is, is het niet schadelijk en zullen de klachten vanzelf verdwijnen, zodra er geen stuifmeel meer in de lucht is. In sommige families komt hooikoorts vaker voor. Je hebt dan meer kans dat je hooikoorts krijgt.1 Dit noemen we ook wel atopie. In deze blog lees je wat je kunt doen bij hooikoortsklachten.

Infographic die de symptomen beschrijft van hooikoorts.

De behandeling van hooikoorts verschilt per persoon. Maar meestal betekent het dat je pollen moet vermijden. Ook kun je verschillende soorten medicijnen krijgen, zoals pillen of neusspray. Heb je dit al geprobeerd, maar blijf je nog steeds allergische klachten houden? Dan kun je immunotherapie overwegen. Met deze therapie kun je je immuunsysteem opnieuw trainen, zodat je minder last van hooikoorts hebt.2 Je leest er meer over in deze blog.

Onze veelgestelde vragen sectie onderaan geeft antwoorden op de meeste gestelde vragen. Je leest bijvoorbeeld wanneer je moet beginnen met het nemen van je medicatie, hoe je ernstig hooikoorts behandelt en waarom de behandeling misschien niet werkt.

Hieronder vind je een lijst met vijf behandelopties voor hooikoorts, waaronder praktische tips en medicijnen die je kunt gebruiken:

1. Praktische tips om je hooikoorts te behandelen

 

Een hooikoortsbehandeling begint altijd met het vermijden van pollen. Het is onmogelijk om helemaal geen stuifmeel in te ademen. Maar er zijn dingen die je kunt doen om dit zoveel mogelijk te vermijden. Met deze tips kun je je hooikoortssymptomen verlichten:

  • Was regelmatig je handen: Stuifmeel verspreidt zich net als bacteriën en virussen makkelijk via de handen. Daarom is het goed om ze regelmatig te wassen.3
  • Raak je gezicht niet aan: Als je met je handen aan je gezicht komt, kan er stuifmeel in je neus en ogen komen.3
  • Gebruik een luchtfilter in je huis: Als je airconditioning hebt, gebruik dan een allergievriendelijk (HEPA-) luchtfilter om stuifmeel tegen te houden. Houd ramen dicht wanneer de pollenconcentraties hoog zijn.3
  • Koop een stofzuigerfilter: Je kunt ook een stofzuiger kopen met een HEPA-filter of een filter kopen voor de stofzuiger die je al hebt. Stofzuig zachte meubels en tapijt elke week.3
  • Draag een allergiezonnebril: Deze speciale zonnebril zorgt ervoor dat stuifmeel moeilijker in je ogen komt.3
  • Draag een hoed met een brede rand: Dit zal je gezicht beter bedekken dan een baseballpet of zonneklep en beschermt je ogen tegen stuifmeel.3
  • Houd een mondkapje bij de hand: Als je in een omgeving met veel stuifmeel bent, zoals in je tuin of in een park, kun je een mondkapje opzetten. (Uit onderzoek in Turkije bleek dat mensen in de coronatijd, toen ze vaak een mondkapje droegen, minder last hadden van hooikoortsklachten aan hun neus en ogen.4)
  • Smeer vaseline rond je neusgaten: Dit houdt stuifmeel in je neus tegen en kan ook helpen bij irritatie.5
  • Douche en trek schone kleren aan als je thuiskomt: Je kunt niet voorkomen dat je onzichtbare pollen mee naar huis neemt. Spoel je haar uit en doe je kleding in de wasmachine.5
  • Controleer elke dag de lokale pollenconcentraties: Onze online pollenradar kan je hierbij helpen. Probeer minder lang naar buiten te gaan wanneer de pollenconcentraties hoog zijn.1,5
  • Doe overdag de ramen dicht zodat er geen stuifmeel binnenkomt. Luchten kun je beter 's ochtends vroeg of 's avonds doen. Dan zweven er meestal minder pollen in de lucht.1
Het beginscherm van de klarify-app toont actuele pollenniveaus. Het lijkt erop dat de eigenaar van de telefoon vandaag lichte allergiesymptomen kan krijgen.

De klarify allergieapp

 

Jouw hulp bij hooikoorts...Blijf op de hoogte van de dagelijkse pollenniveaus, het weer en de luchtkwaliteit. Houd bij hoe je je voelt en krijg inzicht in je allergie

 

Download gratis

2. Wat kun je nog meer doen bij hooikoortsklachten?

 

In de negentiende eeuw gebruikten mensen al huismiddeltjes waarvan ze dachten dat ze helpen bij hooikoorts. Favoriete methoden waren koude baden, boomschorsthee, aderlaten, braken en laxeermiddelen.6 Inmiddels weten we dat dit soort middeltjes niet werken. Gelukkig hebben we nu moderne methoden als je klachten wilt verlichten. Ze zijn een stuk prettiger én wetenschappelijk onderbouwd.

  • Spoel je neusgaten: Zoutoplossing kan helpen om stuifmeel uit je neus te halen en slijm los te maken. Een zoutoplossing neusspray kan ook zorgen dat allergiemedicijnen beter werken.7 Je kunt je neus ook spoelen met een neusdouche, neusspoeler of netipot. Volgens de Amerikaanse FDA is een netipot veilig te gebruiken, maar je moet wel gedestilleerd of gekookt afgekoeld water gebruiken om infecties te voorkomen.8
  • Breng 's nachts neusstrips aan: Deze strips houden je neusgaten open, zodat je minder snel een verstopte neus krijgt.9
  • Stomen: De damp van een hete douche kan verlichting geven bij een verstopte neus. Ook kun je stomen met lauwwarm kraanwater. Wees alleen voorzichtig om jezelf niet te verbranden.10
  • Doe neusademhalingsoefeningen: Je dokter kan je een ademhalingstechniek aanleren die kan helpen bij een loopneus of verstopte neus, niezen en jeuk.11

3. Medicatie bij seizoensgebonden allergieën

 

Als je last hebt van hooikoorts, kun je overwegen om medicatie te gebruiken. Medicijnen kunnen helpen om je allergiesymptomen te verlichten.12 Er zijn verschillende soorten allergiemedicijnen:

  • Antihistaminica: Deze zijn verkrijgbaar als hooikoortstabletten, neussprays en oogdruppels. Ze gaan de werking van histamine tegen, de stof die allergische reacties veroorzaakt.1,3 Deze hooikoortsmedicijnen zijn verkrijgbaar bij de apotheek of drogist en op recept. Antihistamine oogdruppels en neusspray geven snelle verlichting van hooikoortssymptomen, maar je moet ze meestal meerdere keren per dag gebruiken.13,14
  • Corticosteroïde neussprays: Deze helpen bij specifieke allergische klachten zoals een loopneus, verstopte neus en jeuk aan je neus. Ze verlichten zwelling in de neusgaten veroorzaakt door de allergische reactie.1,3
  • Gecombineerde medicijnen: Bij sommige mensen werkt het goed om verschillende soorten neusspray te combineren.1 Als je medicijnen wilt combineren, bespreek dit dan eerst met je arts. Vraag ook aan je arts welke neusspray je het beste kunt gebruiken.

In de veelgestelde vragen sectie onderaan deze pagina lees je hoe vaak je verschillende soorten medicijnen moet gebruiken.

4. Allergie-immunotherapie met pillen of injecties bij hooikoorts

 

Je immuunsysteem reageert op pollen. Je lichaam ziet deze als ziekteverwekkers, terwijl ze onschadelijk zijn. Maar wat als je je lichaam zou kunnen leren om stuifmeel te verdragen? Dat kun je proberen met allergie-immunotherapie. Je krijgt dan steeds een kleine hoeveelheid van het allergeen toegediend, waardoor je immuunsysteem eraan went.2 Er zijn twee verschillende mogelijkheden:

  • Immunotherapie tabletten: Je neemt de eerste dosis bij de huisarts, maar daarna neem je de tabletten thuis in. Behandeltijd is ongeveer 3 jaar.
  • Immunotherapie injecties: Deze worden altijd gegeven onder begeleiding van een arts.

Wil je immunotherapie proberen? Bespreek de mogelijkheden met je arts. Doe eerst onze checklist om het bezoek aan je arts voor te bereiden.

Hooikoorts (Pollenallergie). Vrouw niest in een tissue, buitenshuis.

Veelgestelde vragen: Antwoorden op je vragen over hooikoortsbehandeling

 

Nu je de behandelopties hebt doorgelezen, raden we je aan om met je arts te bespreken welk behandelplan het beste voor jou is. Als je nog niet zeker weet of je hooikoorts hebt, kun je een allergietest doen, zoals een bloed- of huidpriktest.

Bijten huisstofmijten?

Veel mensen denken dat de allergische reactie op huisstofmijten ontstaat doordat ze gebeten worden. Maar dat berust op een misverstand. De kleine beestjes zijn niet uit op je bloed, zoals muggen dat zijn. Het zijn namelijk aaseters en geen jagers. Ze kunnen zelfs niet bijten. Ondanks dat ze wat dat betreft ongevaarlijk zijn, kun je wel allergisch zijn voor deze beestjes. Je immuunsysteem reageert dan overdreven op de uitwerpselen van de huisstofmijten23.  Lees meer over misverstanden over huisstofmijten.

Hoe groot zijn huisstofmijten?

Huisstofmijten zijn met 0,1 tot 0,6 mm heel erg klein. Je kunt ze daarom eigenlijk alleen goed bekijken onder een microscoop. De uitwerpselen van huisstofmijten zijn nog veel kleiner, maar zijn wel grotendeels verantwoordelijk voor de allergische reactie23.

Kun je huisstofmijten met het blote oog zien?

Dan moet je wel hele goede ogen hebben. Gezien huisstofmijten slechts 0,1 tot 0,6 mm groot zijn, zijn ze niet of nauwelijks zichtbaar met het blote oog. Als je toch beestjes in je bed ziet, dan zouden dat eventueel bedwantsen kunnen zijn, die zijn groter dan huisstofmijten23.

Hoe lang leven huisstofmijten?

Huisstofmijten worden ongeveer een paar maanden oud. Een vrouwelijke huisstofmijt legt in haar korte leventje wel veel eitjes, zo’n 25 tot 30 stuks24,25. Het aantal huisstofmijten in je huis kan dus best snel toenemen.

Kun je ziek worden door het inademen van stof?

Als je allergisch bent voor huisstofmijt kun je klachten krijgen bij het inademen van stof. In stof zitten namelijk de uitwerpselen en overgebleven deeltjes (zoals stukjes schild) van huisstofmijten. Het inademen van deze allergenen zorgt ervoor dat er histamine wordt afgegeven in het slijmvlies van je neus. De afgifte van deze stof zorgt ervoor dat er een zenuw geprikkeld wordt. Door die prikkeling moet je niezen. Het niezen is een reactie van je lichaam om uitwerpselen of ingeademde deeltjes van overleden huisstofmijten kwijt te raken26. Blootstelling aan huisstofmijt kan ook leiden tot allergische rinitis.

De klachten kunnen erger zijn tijdens of direct na het afstoffen, vegen of stofzuigen. Ondanks dat je hiermee stof verwijderd uit je huis, komen er ook veel stofdeeltjes in de lucht terecht. Hierdoor adem je ook meer allergenen in27.

 

Merk je het als er huisstofmijten in je bed zitten?

Omdat huisstofmijten zo klein zijn, kun je ze niet goed met het blote oog zien. Maar de kans dat er huisstofmijten in je bed leven, is heel groot en bijna niet te voorkomen. Dit komt doordat je bed de ideale leefomgeving voor de huisstofmijt is: het is er warm en vochtig en is er veel te eten. Huisstofmijten voeden zich namelijk met huidschilfers. De gemiddelde Nederlander slaapt ruim 7 uur28, dat betekent dat er ook ruim 7 uur lang dode huidcellen in bed terecht komen. Je verliest per dag zoveel dode huidcellen dat er wel een miljoen huisstofmijten van kunnen eten29. Ook verlies je ’s nachts vocht via je huid en ademhaling30,31. Daarmee creëer je ook een fijne omgeving voor de huismijten, want die houden van een hoge luchtvochtigheid.

Lees onze tips tegen huisstofmijten in je slaapkamer.

Kun je het voelen als huisstofmijten over je heen kruipen?

Nee, daar zijn ze echt te klein voor. En ondanks dat ze graag van je huidschilfers smullen, vertoeven ze liever in je kleren, bank of beddengoed, dan dat ze over je huid heenlopen32. Als je als gevolg van een huisstofmijtallergie eczeem hebt, kan het wel voelen alsof er kleine beestjes over je huid lopen of in je huid bijten33.

Van welk vochtigheidsniveau houden huisstofmijten?

Huisstofmijten houden van een hoge luchtvochtigheid en warmte. Bij een hoge luchtvochtigheid planten ze zich ook beter voort. Het is daarom beter om de relatieve luchtvochtigheid op zo’n 35 tot maximaal 50% te houden. De relatieve luchtvochtigheid geeft aan hoeveel waterdamp de lucht bij een bepaalde temperatuur bevat. Warme lucht kan meer vocht bevatten dan koude34. De relatieve luchtvochtigheid is in de zomer daarom vaak hoger dan in de winter.

In elke ruimte een luchtontvochtiger gebruiken, is het beste als je huisstofmijten onder de duim wilt houden. Maar als je er maar één hebt, dan kun je deze het beste op de slaapkamer zetten1. Daarmee maak je het voor huismijten een stuk minder aantrekkelijk om in je bed te vertoeven.

Wat is het verschil tussen huisstofmijten en schurftmijten?

Schurftmijten en huisstofmijten zijn niet hetzelfde. Ze komen uit dezelfde familie38 en lijken wel wat op elkaar. Zo zien ze er allebei uit als kleine spinnetjes, en zijn ze beiden (bijna) niet met het blote oog te zien. Als je last hebt van schurft, ook wel scabiës genoemd, kun je ’s nachts veel jeuk hebben. Dit komt doordat schurftmijten eitjes in je huid kunnen leggen35. Bij een huisstofmijtallergie kun je ook huidklachten hebben, maar dat komt door de allergische reactie op de uitwerpselen. Huisstofmijten leggen geen eitjes in je huid36.

Wist je dat je ook voor schurftmijten allergisch kunt zijn37? Dit komt wel minder voor, omdat schurftmijten minder te vinden zijn in onze huizen.

Wat is het verschil tussen huisstofmijten en bedwantsen?

Dit zijn hele verschillende diertjes. Huisstofmijten zijn heel klein (0,1 tot 0,6 mm). Bedwantsen kunnen veel groter worden, tot wel 6 mm. Bovendien kunnen bedwantsen bijten, huisstofmijten kunnen dit niet. De enige echte overeenkomst is eigenlijk dat beide soorten graag in je bed leven. Lees meer over de verschillen tussen huisstofmijten en bedwantsen.

Wanneer moet je beginnen met het nemen van je hooikoortsmedicatie?

De meeste soorten hooikoortsmedicatie kun je het beste een paar weken voordat het pollenseizoen begint alvast nemen.15 Natuurlijk weet je dit nooit helemaal zeker. Bovendien verschilt het per persoon in welk seizoen je hooikoorts krijgt. Bij de één kunnen de hooikoortsklachten komen wanneer de bomen bloeien en het stuifmeel verspreidt, terwijl de ander juist allergisch is voor onkruiden en grassen. De klachten verdwijnen vanzelf als het seizoen weer voorbij is.

Bovenstaande geldt voor antihistamine tabletten en corticosteroïde neusspray. Bespreek met je dokter welke medicijnen werken voor jouw hooikoortsklachten.

Hoelang duurt het voordat hooikoortsmedicatie begint te werken?

Antihistaminepillen hebben meestal effect na ongeveer 2,5 uur. Neussprays werken sneller, na ongeveer 15 minuten.16 Bij corticosteroïde neussprays kan het 2 weken duren voordat je klachten minder worden.17 Bij een verstopte neus werkt een corticosteroïde neusspray beter tegen de verstopte neus dan een antihistamine neusspray, maar het effect is pas maximaal na 3-4 dagen gebruik.18

Kun je beter vrij verkrijgbare medicijnen of medicatie op recept kiezen?

Sommige medicijnen, zoals antihistaminica, zijn vrij verkrijgbaar bij de apotheek of drogist. Lees voor gebruik de bijsluiter. Dat betekent niet dat dit altijd de beste hooikoortsbehandeling voor jou is. Het hangt af van je symptomen. Je hebt misschien een sterker medicijn nodig dat alleen op recept verkrijgbaar is. Bespreek dit met je dokter, vooral als je andere gezondheidsproblemen hebt of ook andere medicijnen gebruikt.

Wat is het beste medicijn voor kinderen met hooikoorts?

Er zijn antihistaminica en steroïde neussprays speciaal gemaakt voor kinderen van verschillende leeftijden. Deze medicijnen kunnen helpen hooikoortssymptomen en ontsteking in de neus te verlichten.13 Sommige medicijnen zijn vrij verkrijgbaar. Maar bespreek dit altijd eerst met je dokter voordat je je kind allergiemedicijnen geeft.

Kan dezelfde hooikoortsbehandeling werken voor een loopneus en tranende ogen?

Een corticosteroïde neusspray kan ook helpen om je oogklachten te verlichten bij een allergie. Handig als je last hebt van tranende of jeukende ogen.20 Bespreek met je dokter wat voor jou de beste behandeling is.

Hoe behandel je ernstig hooikoorts?

Hooikoortsklachten kun je behandelen met verschillende soorten medicatie, zoals antihistaminica en corticosteroïden. Als deze medicatie niet effectief genoeg is, kan allergie-immunotherapie een alternatief zijn.1 Bij chronische sinusitis veroorzaakt door hooikoorts kan het zijn dat je een antibioticakuur nodig hebt.20

Waarom werkt mijn hooikoortsbehandeling niet?

Misschien heb je helemaal geen hooikoorts, maar een verkoudheid, griep of COVID-19. Symptomen kunnen vergelijkbaar zijn.21 De kans bestaat dus dat je klachten niet door hooikoorts worden veroorzaakt. Bespreek dit met je dokter als je behandeling niet lijkt te werken. Ook kunnen allergieën in de loop van de tijd veranderen. En de manier waarop je lichaam reageert op medicatie kan ook veranderen. Daarom is het een goed idee om je behandelplan opnieuw af te stemmen.

Zijn er alternatieve behandelingen voor hooikoorts?

Acupunctuur wordt gebruikt om hooikoorts te behandelen in de traditionele Chinese geneeskunde. Uit Chinees onderzoek bleek dat mensen die acupunctuur kregen minder last hadden van hooikoortsklachten.22 Er zijn ook aanwijzingen dat yoga kan helpen bij hooikoorts, blijkt uit een studie van onderzoekers uit Thailand en de VS.23 Beide therapieën kunnen dus een gunstig effect hebben op allergische rhinitis. Je kunt je dokter om meer informatie vragen.

Zwanger en hooikoorts: wat kan ik wel en niet gebruiken?

Het is beter om niet te veel medicijnen of pillen te gebruiken als je zwanger bent. Sommige kunnen namelijk slecht zijn voor jou of je baby. Dat komt doordat sommige medicijnen stoffen bevatten die in je bloed kunnen komen. Daarom raden we aan om eerst je huisarts te raadplegen. Je dokter kan je dan goed advies geven over welke medicijnen je veilig kunt gebruiken tegen hooikoorts als je zwanger bent.

Samenvatting

 

Hooikoortsklachten kunnen veel invloed op je leven hebben. Daarom heb je een actueel hooikoortsbehandelplan nodig. Vrienden en familie kunnen advies geven over wat voor hen heeft gewerkt. Maar allergie is voor iedereen anders. Bespreek met je dokter hoe je het beste stuifmeel kunt vermijden en welke huismiddeltjes of medicatie je kunt gebruiken. Als je klachten niet minder worden, ga je opnieuw naar je arts om het plan bij te stellen.

Ken je opties

Weten wat de mogelijkheden voor jouw hooikoortsbehandeling zijn, kan best uit te zoeken zijn. Hopelijk heeft dit artikel hier wat duidelijkheid in gebracht. Heb je vragen of opmerkingen over dit artikel? Neem dan contact met ons op. Volg ons ook op Facebook, Instagram of Youtube.

Heb je nog vragen?

Op allesoverallergie.nl maken wij wetenschappelijk onderbouwde informatie over allergie eenvoudig beschikbaar. De kennis die wij hebben opgedaan, delen wij graag met zoveel mogelijk mensen. Zo kunnen wij mensen met allergie waar mogelijk helpen. Om dit goed te kunnen doen, gebruiken wij actuele en betrouwbare informatiebronnen. Onze informatie wordt door gezondheidsprofessionals beoordeeld, voordat wij deze delen. De redactie van allesoverallergie.nl streeft ernaar om altijd nauwkeurig, duidelijk en objectief te communiceren. In dit redactiebeleid staat hoe wij dat doen.

Laatst medisch beoordeeld op 21 mei 2024

Verkoudheid of hooikoorts leer het verschil herkennen

Het hele voorjaar en zomer verkouden? of is het hooikoorts?

Lees verder

Weten wanneer er veel pollen in de lucht zijn?

Ontdek de hooikoortskalender

Lees verder

Actuele pollenverwachting, tips over hooikoorts, weersverwachting en meer.

Download gratis de klarify app

Lees verder

Literatuurlijst

1. Ik heb hooikoorts | Thuisarts.nl [Internet]. 2019. Beschikbaar op:
https://www.thuisarts.nl/hooikoorts/ik-heb-hooikoorts 

2. Ik heb hooikoorts en wil een behandeling tegen mijn allergie (immuun-therapie) kiezen | Thuisarts.nl [Internet]. 2022. Beschikbaar op:
https://www.thuisarts.nl/hooikoorts/ik-heb-hooikoorts-en-wil-behandeling-tegen-mijn-allergie-immuun-therapie-kiezen 

3. Asthma and Allergy Foundation of America. Nasal Allergies (Rhinitis). Retrieved 22 March 2023
https://aafa.org/allergies/allergy-symptoms/rhinitis-nasal-allergy-hayfever/

4. Mengi E, Kara C O, Alptürk U, Topuz B. The effect of face mask usage on the allergic rhinitis symptoms in patients with pollen allergy during the covid-19 pandemic. Am J Otolaryngol. 2022 Jan-Feb. doi: 10.1016/j.amjoto.2021.103206
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0196070921003070 

5. NHS. Hay fever. Retrieved 22 March 2023
https://www.nhs.uk/conditions/hay-fever/ 

6. Ramachandran M, Aronson JK. John Bostock's first description of hayfever. J R Soc Med. 2011 Jun. doi: 10.1258/jrsm.2010.10k056
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3110966/ 

7. Rhinology Online. The role of saline nasal sprays or drops in nasal hygiene: a review of the evidence and clinical perspectives*. Retrieved 22 March 2023
https://www.rhinologyonline.org/Rhinology_online_issues/manuscript_102.pdf 

8. Food and Drug Administration. Is Rinsing Your Sinuses With Neti Pots Safe? Retrieved 22 March 2023
https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/rinsing-your-sinuses-neti-pots-safe 

9. Noss MJ, Ciesla R, Shanga G. Sleep Quality and Congestion with Breathe Right Nasal Strips: Two Randomized Controlled Trials. Adv Ther. 2019 Aug. doi: 10.1007/s12325-019-01005-5 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6822978/ 

10. Vathanophas V, Pattamakajonpong P, Assanasen P, Suwanwech T. The effect of steam inhalation on nasal obstruction in patients with allergic rhinitis. Asian Pac J Allergy Immunol. 2021 Dec. doi: 10.12932/AP-090818-0393
https://apjai-journal.org/wp-content/uploads/2019/06/AP-090818-0393.pdf 

11. Nair S. Nasal breathing exercise and its effect on symptoms of allergic rhinitis. Indian J Otolaryngol Head Neck Surg. 2012 Jun. doi: 10.1007/s12070-011-0243-5
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3392338/ 

12. American Academy of Allergy, Asthma & Immunology. Hay fever / Rhinitis https://www.aaaai.org/Conditions-Treatments/Allergies/Hay-Fever-Rhinitis 

13. American Academy of Allergy, Asthma & Immunology. Nasal Sprays. Retrieved 22 March 2023
https://www.aaaai.org/Tools-for-the-Public/Drug-Guide/Nasal-Sprays 

14. American Academy of Allergy, Asthma & Immunology. Eye Drops. Retrieved 22 March 2023
https://www.aaaai.org/tools-for-the-public/drug-guide/eye-drops 

15. American College of Allergy, Asthma and Immunology. Seasonal allergies. Retrieved 29 March 2023
https://acaai.org/allergies/allergic-conditions/seasonal-allergies/ 

16. Ricciardi L, Furci F, Stefania I (2019) H1-Antihistamines for Allergic Diseases: Old Aged but Not Old-Fashioned Drugs. Int J Aller Medications 5:037. doi.org/10.23937/2572-3308.1510037 https://clinmedjournals.org/articles/ijam/international-journal-of-allergy-medications-ijam-5-037.php?jid=ijam 

17. The British Society for Allergy & Clinical Immunology. How to use a nasal spray. Retrieved 22 March 2023
https://www.bsaci.org/wp-content/uploads/2019/12/Howtouseanasalspray.pdf 

18. Allergische en niet-allergische rinitis [Internet]. NHG-Richtlijnen. Beschikbaar op:
https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/allergische-en-niet-allergische-rinitis 

19. Scadding GK. Optimal management of allergic rhinitis. British Medical Journal. Vol 10; issue 6. Retrieved 29 March 2023
https://adc.bmj.com/content/100/6/576 

20. American Academy of Allergy, Asthma & Immunology. Headaches Connected to Allergies and Sinus Problems. Retrieved 27 February 2023
https://www.aaaai.org/tools-for-the-public/conditions-library/allergies/headaches-connected-to-allergies-and-sinus-problem 

21. Asthma and Allergy Foundation of America. Respiratory illness symptoms chart. Retrieved 22 March 2023
https://www.aafa.org/wp-content/uploads/2022/08/respiratory-illness-symptoms-chart-coronavirus-flu-cold-allergies.png 

22. Mi J, Chen X, Lin X, Guo J, Chen H, Wei L, Hong H. Treatment of persistent allergic rhinitis via acupuncture at the sphenopalatine acupoint: a randomized controlled trial. Trials. 2018 Jan 11. doi: 10.1186/s13063-017-2339-z https://www.researchgate.net/publication/322410994_Treatment_of_persistent_allergic_rhinitis_via_acupuncture_at_the_sphenopalatine_acupoint_A_randomized_controlled_trial 

23. Chanta A, Klaewsongkram J, Mickleborough TD, Tongtako W. Effect of Hatha yoga training on rhinitis symptoms and cytokines in allergic rhinitis patients. Asian Pac J Allergy Immunol. 2022 Jun. doi: 10.12932/AP-260419-0547
https://apjai-journal.org/wp-content/uploads/2022/05/7_AP-260419-0547.pdf