Allergische reacties in je gezicht

Een allergische reactie in je gezicht kan een van de eerste zichtbare tekenen zijn van een overactief afweersysteem.⁵ Dit kan zich uiten in jeuk, gebarsten of droge huid, zwellingen of tintelingen.^1,7,8 Contact met een stof is niet altijd direct nodig; het aanraken van je gezicht kan allergenen overbrengen en een huidreactie veroorzaken.^3,10,1

Het kan lastig zijn om de exacte oorzaak van je allergische reactie te achterhalen. In dit artikel ontdek je meer over mogelijke triggers en veelvoorkomende huidcondities, en welke delen van je gezicht het vaakst getroffen worden. En niet onbelangrijk: wat je het beste kunt doen bij een allergische reactie op je gezicht.

Bijna alles kan een allergische reactie op het gezicht uitlokken.² Zo’n reactie kan plotseling ontstaan, zelfs zonder duidelijke aanleiding.² Soms krijg je pas klachten na jarenlang contact met een bepaalde stof (allergeen).²

Veelvoorkomende allergische aandoeningen die plotseling op je gezicht kunnen verschijnen zijn contacteczeem, netelroos, uitingen van het oraal allergiesyndroom of andere soorten allergieën. Onderzoek heeft aangetoond dat contacteczeem er meestal uitziet als uitslag, maar dat het vele vormen kan aannemen.²⁰

Allergisch contacteczeem

Contacteczeem komt veel voor en treft volgens onderzoek meer dan 1% van de Nederlandse bevolking.¹⁸ Er zijn twee soorten contacteczeem (dermatitis): irriterend en allergisch, waarbij irriterend eczeem vaker voorkomt dan allergisch eczeem.¹⁸

Irriterend contacteczeem is niet-allergisch en kan bij iedereen voorkomen. Dit type wordt veroorzaakt door irriterende stoffen zoals zeep, bepaalde chemicaliën en zelfs water.² Deze allergenen worden via je vingers overgebracht en kunnen zo contacteczeem veroorzaken.²

Allergisch contacteczeem begint in je immuunsysteem. Het immuunsysteem herkent een stof ten onrechte als een bedreiging en mobiliseert T-cellen om ontstekingen te veroorzaken en de stof uit je lichaam te verwijderen.¹⁶

Net je haar geverfd? Permanente haarverf is een voorbeeld van een irriterende stof die allergisch contacteczeem op je gezicht en in je nek kan veroorzaken.² Andere veelvoorkomende allergenen zijn shampoo, latex, geurstoffen in verzorgingsproducten, babydoekjes, nikkel in sieraden, planten en medicijnen zoals antibiotica.²

Klachten die passen bij allergisch contacteczeem kunnen onder andere zijn:¹

• Jeukende uitslag, rode vlekken
• Rode bultjes op lichtere huidtypes; donkere huidtypes kunnen gebieden hebben met een diepbruine of paarse huid (hyperpigmentatie) of asgrauw (hypopigmentatie)¹⁴
• Zwelling
• Blaasjes, soms gevuld met helder vocht
• Verdikte huid

Sommige mensen krijgen alleen in de zon last van contacteczeem.² De combinatie van ultraviolet licht en een allergeen veroorzaakt dan uitslag op het gezicht.² Dit kan ook gebeuren bij gebruik van zonnebrandcrème of antibacteriële zeep. Deze vorm heet fotoallergisch contacteczeem.²

Netelroos (urticaria)

Netelroos is een allergische huidaandoening die overal op het lichaam kan ontstaan, ook op het gezicht, vaak met zwelling of angio-oedeem (vochtophoping in de huid en onderliggende weefsels).¹¹ Contact-netelroos verschijnt meestal direct en verdwijnt sneller dan allergisch contacteczeem.¹¹ Triggers zijn vaak chemicaliën in verzorgingsproducten en cosmetica, nikkel, benzoëzuur, en rauwe groenten, vis of vlees.¹¹ Het risico is hoger bij allergiegevoeligheid.¹¹

Netelroos op je gezicht kan ook een teken zijn van een allergische reactie op iets dat je lichaam binnendringt in plaats van dat het je huid raakt. Dat betekent dat ook voedselallergieën, bepaalde medicijnen of insectengif netelroos kunnen veroorzaken.^3,10

Symptomen bij netelroos kunnen onder andere zijn:¹¹

• Verheven bultjes  
• Jeuk, branderig gevoel of tintelingen  
• Zwelling  
• Hypergepigmenteerde huid

Bij een hypergepigmenteerde huid is de uitslag donkerder dan de omliggende huid, maar kan een lichter gebied in het midden hebben. Op een donkere huid kan de uitslag dezelfde kleur hebben als de omliggende huid.¹³

Een gezwollen gezicht, mond en keel, en lage bloeddruk of een trage hartslag kunnen tekenen van anafylaxie zijn.¹¹ Dit is een ernstige allergische reactie die door je hele lichaam gaat en waarvoor je direct medisch behandeld moet worden.¹¹

Oraal allergiesyndroom

Het oraal allergiesyndroom (OAS) staat ook wel bekend als het pollen-voedselsyndroom (PFS) en pollen-voedselallergiesyndroom (PFAS).^7,17 Het woord ‘oraal’ verwijst naar de kruisreactie met voedsel dat je eet. Sommige mensen met hooikoorts krijgen een mild tintelend gevoel in hun mond, keel of gezicht wanneer ze een bepaald voedingsmiddel eten.⁷ Dit gebeurt omdat het eiwit in bepaalde fruitsoorten, groenten of noten lijkt op het eiwit dat in pollen voorkomt.^7,17 OAS komt vaker voor bij mensen die reageren op berken-, gras- en ambrosiapollen.^7,17

Hierboven heb je kunnen lezen dat irriterend en allergisch contacteczeem allergische reacties op je gezicht kunnen veroorzaken. Maar dit zijn niet de enige oorzaken. Atopisch en seborroïsch eczeem zijn twee andere boosdoeners.

Atopisch eczeem

Atopisch eczeem is de meest voorkomende vorm van eczeem bij kinderen.⁵ Hoewel dit type eczeem in verband wordt gebracht met een allergie voor huisstofmijt of een allergie voor huisdieren, is niet een enkele trigger aan te wijzen.⁵

In plaats daarvan wordt gedacht dat atopisch eczeem samenhangt met een overactief immuunsysteem, familiegeschiedenis van allergieën, omgevingsfactoren en emotionele triggers zoals stress.⁶ Eczeem treft vaak het gezicht en kinderen kunnen hun hele leven een gevoelige huid behouden.⁵

Klachten die passen bij atopisch eczeem zijn onder andere:⁸

• Gebarsten, droge huid
• Jeukende uitslag
• Kleine, opgeheven bultjes op donkere huidtypes
• Uitscheiding en korstvorming
• Verdikte huid
• Donker worden van de huid rond de ogen
• Gehypersensibiliseerde huid door krabben

Seborroïsch eczeem

Seborroïsch eczeem staat ook bekend als seborroïsche dermatitis. Het is een van de meest voorkomende vormen van eczeem op het gezicht bij volwassenen.⁵ Je herkent de milde vorm die de hoofdhuid aantast als roos.⁵ Het is gerelateerd aan een gevoeligheid voor huidgist en komt vaker voor bij een vette huid.⁵ Baby's ontwikkelen vaak een variant die berg wordt genoemd, dit verdwijnt meestal rond zes maanden.⁵

Symptomen bij seborroïsch eczeem zijn onder andere:⁹

• Afschilferende huid (roos)  
• Uitslag en jeuk  
• Plekken van vette huid bedekt met schilferige schubben of korsten  

Elke huid die direct in aanraking komt met je trigger kan uitslag krijgen. Sommige gebieden zijn extra kwetsbaar als allergenen via handen naar het gezicht worden overgebracht, zoals de oogleden, mond, wangen, oren en wenkbrauwen.²

Oogleden

De huid op de oogleden is dunner dan op andere plekken op je lichaam, waardoor het een veelvoorkomende plek is voor allergische reacties. Bij oudere kinderen kunnen de oogleden worden aangetast door atopisch eczeem, vooral als het kind hooikoorts heeft.⁵

Het wrijven in je ogen kan allergenen overbrengen.² Als je bijvoorbeeld allergisch bent voor nagellak, kun je allergisch contacteczeem¹ op je oogleden krijgen in plaats van op je handen.² Ook je mond en kin kunnen worden aangetast.¹²

Mond

Periorificale (of periorale) dermatitis is een relatief veelvoorkomende uitslag die acne-achtige bultjes rond de mond veroorzaakt bij contact met een allergeen zoals tandpasta.⁴ Het kan ook de ogen of neus aantasten.⁴ Periorificale dermatitis komt vaker voor bij licht getinte, jonge tot middelbare vrouwen, maar wordt ook gezien bij kinderen.⁴ De mond is ook een potentiële hotspot voor voedselallergieklachten zoals netelroos en angio-oedeem en voor het oraal allergiesyndroom.^3,7

Wangen

De wangen zijn een van de eerste delen van het lichaam die worden aangetast door eczeem. Als je gevoelig bent voor eczeem ontstaat dit meestal binnen een paar maanden na de geboorte.⁵

Oren en wenkbrauwen

De plooien van de oren en wenkbrauwen zijn veelvoorkomende plekken voor seborroïsch eczeem.⁵ De droge, schilferige huid kan eruitzien als roos.⁵

Alleen je huisarts, allergiespecialist of dermatoloog kan vaststellen of je echt een allergie hebt. Denk je dat je een contactallergie hebt? Neem dan de producten mee naar je afspraak waarvan je vermoedt dat ze je huidproblemen veroorzaken.

Een pleistertest kan mogelijk helpen bij het stellen van een diagnose.² Dit wordt ook wel een plakproef genoemd. Hierbij worden kleine pleisters met vermoedelijke allergenen op je rug geplakt en word je gecontroleerd op een reactie. Het kan vaak twee of meer dagen duren voordat de resultaten zichtbaar zijn. Andere allergietesten zijn huidpriktesten ^3,11 en allergiebloedtesten. Een huidbiopt kan helpen om de exacte oorzaak van eczeem vast te stellen.⁶

Niemand wordt blij van een allergische reactie op het gezicht. Verzorg je huid goed,¹⁵ en pak opvlammingen aan wanneer ze toch optreden. Onderstaande tips kunnen je helpen om de gezondheid van je huid te verbeteren.⁵

1. Vermijd zeep, exfoliërende scrubs en gezichtstoners  
2. Gebruik een verzachtend middel voor het reinigen van de huid, het verwijderen van make-up en het verwijderen van schilferende huid  
3. Hydrateer pijnlijke huid minstens twee keer per dag met een verzachtend middel  
4. Dep de huid zachtjes droog (niet wrijven) met een zachte washand die je alleen voor je gezicht gebruikt  
5. Vermijd het aanbrengen van make-up op een jeukende, geïrriteerde huid
6. Onthoud dat veel huid- en haarverzorgingsproducten met conserveermiddelen juist allergische reacties kunnen uitlokken; je kunt deze beter even laten staan.²¹ 

Overweeg om medicatiemogelijkheden te bespreken met je huisarts. Antihistaminetabletten en plaatselijke corticosteroïden van 1% (of minder) kunnen helpen bij een zeer jeukende huid en zijn zonder recept verkrijgbaar. Als het niet verbetert, heb je mogelijk een recept voor orale steroïden nodig.¹⁹ Anti-gistzalf of -crème kan seborroïsch eczeem beheersen, eventueel met een milde corticosteroïde.⁵

Een allergische reactie op het gezicht kan een van de eerste tekenen van een allergie zijn, maar de oorzaak achterhalen kan lastig zijn. Allergietesten kunnen de trigger mogelijk identificeren. Voedsel- of medicijnallergieën zijn soms de boosdoener. Oogleden zijn vaak gevoelig, maar elke plek op het gezicht kan worden aangetast. Vermijd je allergeen om opvlammingen te verminderen; antihistaminica of corticosteroïden kunnen de klachten verlichten. Vergeet niet regelmatig te hydrateren met een allergievriendelijk verzachtend middel.

Laatst medisch beoordeeld op 3 december 2024